29.3.22

Enta Recife (i): Celebrando o cabo d'anyo


Cabo d'anyo ye una d'ixas cosas que no disfruto guaire, porque me traye muitas remeranzas d'o pasau... pero por ixo mesmo, tamién me fa goyo de fer bell plan que me cabide remerar en exceso. Y tenendo a o mío amigo Miguel y a la suya novia Alice en Recife, qué millor plan que fer una visiteta? Asinas que con bellas semanas d'antelación, Vanessa y servidor pillemos os vuelos y astí que nos plantemos. Y bien se vale que con bella semaneta, porque con tot isto d'a guerra de Ucrania y a crisi enerchetica, os pres en son puyaus quasi o doble en nomás un mes. Qui sabe si en tendremos más viaches asinas!

Asinas que o viernes nos plantemos en Recife y os anfitrions venioron a buscar-nos, fendo-nos a primera copichuela ya ixa mesma nueit, en una corte interna con buena mosica y buena bebida -ron cola, dimpués de muitos meses sin tastar-ne, ta servidor, por ixo d'alternar a caipirinha. Nos lo pasemos bien y encara enduremos, encara que a ixo d'as dos os cuerpos d'a galera yeran prencipiando a petar -o mío no pas- y pleguemos.

A l'atrol diya, ya más descansaus, encara que talment no tot o que yera menester, marchemos t'a placha, y dentre capuzón, palas, capirinha y bieras baixo un batisol, pasemos quasi tot o diya. Nos lo pasemos asabelo de bien, encara que no controlemos as bieras y as capirinhas, y dentre ixo y o propio orache bochornoso tropical, pleguemos en casa escamallaus y marchemos dreitos ta una siesta tardana que a la fin estió suenyo de tot. Sincerament, yo teneba una mica más d'enerchía que no a resta y me metié una mica triste: no m'entrefilaba prencipiar asinas o mío cabo d'anyo...

Pero bueno, facié a d'aquell y o domingo de maitins, ya en horas d'o mío aniversario, faciemos una mica de visita turistica por Olinda y o Recife antigo, ciudatz esferents pero solapadas. Olinda ye a capital historica d'o Pernambuco, asentamiento colonial portugués dende 1535, como contrimuestran os muitos edificios historicos y a propia distribución urbana, distribución y edificios que, como tantismos puestos en o mundo, son aproveitaus como reclamo turistico. Nusatros dentremos en una botiga muito conoixida d'artesanía, encara que no en merquemos, y dimpués, visitemos a ilesia-convento de São Francisco, con bellas repolidas anvistas d'a ciudat dende alto. O cansancio yera patent -y en o mío caso, tamién a tristura-, asinas que nos sentemos en a plaza, a rebutir de guarichetz de tapiocas tradicionals y beliquetz, y bi pillemos bell par de tapiocas ta fer as diez. En ixas que pretó a plever, asinas que preniemos l'auto y marchemos t'a segunda gara d'o diya: o Recife antigo.

En o Recife antigo ya escampó, u millor dito, s'iban alternando o escampe y o matacrabas, o que no nos privó de fer bella gambada por as rúas d'o que prencipió estando o puerto d'a rechión. En o propio puerto, a fita de kilometro 0 de Pernambuco, y en os suyos arredols, mercaus dominicals d'artesanía en a carrera,  casas antigas y coloridas -encara que no tanto como en Olinda- y, en una replaceta, una colla de frevo, a mosica tipica pernambucana, muito animada, y que ta servidor, teneba toques de ska. Alparcar l'auto no fue embolicau en denguno d'os dos puestos, siempre y quando feses pacha con os gorrillas. Astí, marchemos t'un restaurant centrico especializau en carne de betiello y pillemos un cupim no bafo, una mena de betiello afumau, bien sucoso, que nos aduyó a prener as menesters enerchías. Y tot a buen pre!

D'astí, decidiemos ir ta casa ta fer una cucladeta, y bai que nos fació honra. Dispiertemos con muitas más enerchías y rasmia, y marchemos t'un bar a o canto de casa, tamién con buena mosica y buen ambient, an que Vanessa quitó o suyo dominó y yo quité a mía competitividat! As caipirinhas tornoron a dentrar en o cuerpo, y bai si nos lo pasemos bien! Astí, Alice, Vanessa y Miguel quitoron os suyos beliquetz de cabo d'anyo ta servidor -chambreta, un monyado artesanal bien pincho, banyador- y facioron que un diya que ta yo no ye fácil, fuese millor! Muito obrigado!

Si yo no me metese triste y si no fuésenos baldaus -por no moderar a bebida, y más que más, por o propio clima de Recife-, estoi que nos lo hésenos pasau una mica millor. Pero encara asinas, estió un grant cabo d'anyo, con un sabado en a placha de bitibomba y una celebración o domingo de nueitz muito muito especial. Vanessa, por desgracia, heba de tornar ta São Paulo o lunes por treballo, pero servidor encara ficó una semaneta más en Pernambuco. Asinas que en as proximas dentradas charraré más d'os puestos, as chents y as formas de vida d'ista rechión brasilenya!


23.3.22

Enta Jaraguá (São Paulo): monts y guaranís


Cabo de semana que Vanessa y servidor querébanos fer bella cosa de naturaleza y cansera, bella cursa u como por aquí dicen, trilha, no guaire fácil, no guaire complicada, prou como ta depurar o cuerpo d’a placha y d’a borina d’os cabos de semanas d’antis. Y en istas que rechirando por o rete, trobé o que buscábanos: as cursas en o Parque Estadual Jaraguá, encara dentro de l’aria metropolina de São Paulo, an que a línea rubí de metro ufrindo dos paradetas. Asinas que, dispiertos, con augua y as carteras prestas, t’astí que pretemos.

Aturemos en a gara de tren de Jaraguá, y servidor quedó bien contento con l’arquitectura d’as garas de tren, porque pareixeban quitadas d’o sieglo XIX. No sé si ye que son antigas y encara las conservan, u ye que en bella remodelación heban apostau por un formato clasico, pero ye de dar reconoixer que quedaban asabelo de pinchas, con a cuspide d’ista arquitectura en a gara central de Luz. Y una vegada que i arrivemos, esnavesemos o bico de Jaraguá, con parti de favela, pero sin garra problema. Aturemos una miqueta antis de prencipiar a cursa ta prener bells salgados con os que fer as diez. O barichot d’a favela no pareixeba guaire bueno, nian os salgados guaire sucosos, pero as farchas enganyaban: quan nos los pretemos, en a tuca que faciemos, yeran prou buenos.

Prencipiemos a cursa a ixo d’as once, una mica tardi, pero en verdat, o recorriu no yera guaire luengo, asinas que no faciemos tardi. Bells quatro kilometros de puyada contina, con bell trampo más costerudo, pero cosa insalvable. Se pasaba de selva folluda atlantica a unatra mena de selva más ixamenada, que feba una impresión quasi mediterranea, ta plegar en una tuca con dos lenaus que, sorpresa, yeran a rebutir de familias. De qué coda? Pos porque a ixas tucas tamién se puet acceder en auto, y alto se tien mesmo una replaceta con parque infantil y guariches de chelau d’açaí y augua de coco, que bien que disfrutemos. Os monetz que no veyemos mientras o recorriu, los veyemos astí, agudos y mirando-se fito fito os chelaus y as bananas por si les ne cayeba beluna. Os guardias d’o parque natural, lo vedaban. Y como rematadera, un troz d’arredol d’un centenar d’escalerons que plegaban en as antenas radiofonicas, a tuca de verdat d’o mont.

Descansaus y disfrutaus d’as anvistas de São Paulo que as tucas de Jaraguá ofreixen, baixemos china chana, por un camín una mica improvisau que alternó una baixada por a carretera d’os autos y por as pistas forestals que heban apanyau en o parque natural t’os visitants. Bueno, ixo de china chana ye un decir, porque como o parque lo trancaban a las quatre, corriemos una mica ta poder fer ixe plan. Y una miqueta radius, aconsiguiemos fer-lo.

O diya heba saliu perfecto dica alavez, pero encara quedaba una sorpresa. Con o guardia quasi encorrendo-nos, saliemos d’o recinto d’o parque natural y decidiemos ir tornando china chana ta casa, ista vegada pillando l’atra gara de tren, que nos pillaba a la mesma distancia pero entabaixo, y no yéranos ta fiestas dimpués de bells 15 kilometros caminaus. En ixas que en una d’ixas carreras trobemos una favela pobriza, d’ixas que más ixorrontan y que remeran a muitos bicos de Manila, con a excepción de que en Manila ixos puestos son seguros y en Brasil, no pas. Veyemos tamién bella cosa de zagals que viviban astí, totz ells con rasgos amazonicos. Bella colla de indios que han emigrau ta São Paulo buscando millor vida y trobando mierda, pensé. Pos no! Os grafitis d’os paretes d’a muga d’o poblau pobrizo yeran a rebutir de referencias a la presencia historica d’os guaranís en a redolada. Sí, en pleno São Paulo, una tribu guaraní que i vive dende tiempos ancestrals! Vanessa se veyeba con más confitanza ta dentrar en o recinto y esforigar, y en mala hora yo me deixé levar por o miedo! Rechirando por o rete, he visto que a tribu recibe o nombre de Tekoá Pyau, que son amistosos, y que encara que no ye un puesto turistico, a chent que i ye estada recomienda a visita. Tamién fablaban de rituals d’ayahuasca y ixas cosas. 

Lo que pareixeba una cursa de cabo de semana que no sabía si daría dentrada t’o blog, remató estando una d’as experiencias más polidas en São Paulo. A Vanessa ya le’n he dito: tornaremos ta fer bella cursa en ixos monts, y ixa vegada sí, i dentraremos en a favela-poblau tribal! Sisquiá que belún encara fable guaraní!



20.3.22

Enta Juquehy con Vanessa: as plachas de São Paulo


Carnaval, carnaval! Brasil, Brasil! Pocas combinacions pueden sonar millor, y efectivament, o carnaval brasilenyo mereix: dos cabos de semana y a suya semana intermeya, astí por febrers, constituyen una d'as principals festividatz d'o país, conoixida en tot o mundo. Uns Pilars u San Fermins pero a lo grant, con orache calient, muita caipirinha, sudor y poca ropa. Y encara que servidor no yera en Rio sino en São Paulo y que encara bi heba bella restricción por o Covid -un covid cada vegada más ixuplidau, más dende o prencipio d'a guerra en Ucrania, tema de conversación universal-, me dio ta disfrutar-lo o primer cabo de semana.

Tamién cal decir que soi festechando con una mesacha muito maha dita Vanessa. Iste ye un detalle important, pos como diz a canta brasilenya, "carnaval chegando, qui tá enamorando sempre chora, mas qui tá soltero, adora". Pero yo soi serioso con ixas cosas, asinas que me dediqué a disfrutar o carnaval, pero respetando, que si no, pos ta ixo no festecho. Y en ixas, Vanessa y yo decidiemos aproveitar o segundo cabo de semana en a placha, una placha que levaba más d'un mes sin visitar, pos en São Paulo no bi'n ha.

Asinas que marchemos ta Juquehy, una placha bien polida d'o litoral norte de São Paulo, an que tienen bellas isolas que se pueden visitar con barco, plachas turquesas perfectas ta fer
snorkle, y buen ambient. Y isto de buen ambient cal esplicar-lo: a placha no yera a rebutir d'altavoces portatils con mosicas brasilenyas, como pasa en quasi todas as plachas de por aquí. A poca mosica que s'ascuitaba, gosaba de venir de bell bar estiloso y yera internacional. D'atra man, no bi heba mica basuera y sí muitos cans de raza. Quasi toda a chent astí yera blanca, y se podeba caminar a qualsiquier hora d'o diya y d'a nueit solenco por qualsiquier puesto. Y os pres, en consonancia con iste panorama, yeran caros, libel España. Efecticament, yéranos en una placha estilosa, de clase alta. Pero ixo sí, toda a chent que nos i trobemos y con a que i charremos fuoron asabelo d'agradables y amostrando siempre buen rollo. Nusatros no sabébanos que a placha teneba ixe ambient y ixos pres, y en verdat no ye o mío estilo, pero de cabo quan tamién agradeixo istos ambients: sobre tot, por a tranquilidat que suposan. Y si a chent no ye estirada ni farute, como fue o caso, allora de bitibomba.

O mesmo viernes que i pleguemos, marchemos t'a placha, faciemos a primera gambada y mesmo chuguemos a las palas. Dimpués tornemos t'a posada, una mica luent pero bien apanyada y escoscada, y con un desayuno buffet-libre sobrebueno, y nos ne descansemos
luego, ta concarar una cursa en barco a l'atrol diya. Con tot y con ixo, ixa cursa d'o sabado nos fació una mica de burro falso: o mesache que levaba o barco no yera guaire chalanguero, y como no teneba prou chent, no nos levó ta todas as islas, sino nomás ta una dita As Ilhas, que tampoco no yera mal, pero que no yera a millor. Antimás, a mar yera una mica revuelta, y no podiemos fer buen snorkle, y os pres astí en a isola yeran prohititivos. Con tot y con ixo, en metat d'a isola bi ha un estreito con unas pedras que fan de crebaolas, y quan as olas son fuertes, mesmo cruzan a roca fendo cascadas y una badineta: un espeutaclo repoliu pero que cal veyer con cudiau, pos si te ficas en a propia roca, te puetz estolozar fiero. O diya fació honra, y dimpués tornemos y cenemos en un restaurant en o centro d'o lugar, con buen ambient, y con a millor relación calidat-pre que trobemos.

A l'atrol diya, ya domingo, decidiemos fer atra cursa en barco, pos servidor heba contactau con varias achencias y una d'ellas nos repondió o propio sabado, con buen pre y con buena disponibilidat. Y encara que hébanos de tornar o propio domingo ta São Paulo, yéranos con enerchía y ganas. O problema ye que ista atra achencia yera en Barra de Sahy, a 5 kilometros de Juquehy, y que os taxis cobraban una ripa ta fer o trachecto. Pero una vegada desayunaus y dixau a posada, marchemos t'a parada de bus. En ixas, que un auto pirata atura y nos diz que si queremos ir-ie por 10 reais os dos (frent a os 50 que cobraba o taxi): aceptamos y sin problema fació o recorriu de tasament 10 minutos. Vanessa y servidor encantaus, y Vanessa me pregunta si bella vegada heba feito ixo, pos yera muito común en o suyo lugar de Bahía. Copón bendito! Y en Filipinas!

Faciemos a cursa con una familia bien maheta de mai, pai y fillo, que tamién comentoron os pres carizos d'a rechión, y a primera parada estió a Ilha dos Gatos, an que fiquemos solencos por meya hora, y aproveité ta fer snorkle, agora sí, muito millor que l'atro diya,
gracias a las piedras coralinas y a o mar calmo. D'astí, pasemos ta Illa dos Couves, an que bi ha un alberde propiedat d'un americano a o que se plega dende una piscina natural en a placha, que tamién tien una pasarela ta capuzar-se en l'augua, y an que podié disfrutar d'o millor snorkle que he feito en Brasil, chunto con o d'o Farol da Barra en Salvador. Yo yera en a gloria! Y Vanessa, que yera prencipiando a emplegar bien as gafas d'augua, tamién! Y como zaguera parada, tornemos t'a Ilha das Ilhas, pero ista vegada ta atra placha, más chicota, pero con millors auguas ta fer snorkle. Nos fació asabelo de goyo y nos lo pasemos muito bien, caipirinya prohibitiva incluita -ta una vegada, feremos a d'aquell. Vanessa, que en prencipiar no yera mica segura en a augua, remató indo bien mar adentro! A cursa d'iste domingo fació asabelo d'honra, más quan o barquero yera mahet, en tornar mesmo nos deixó en a placha de Juquehy, y nos tocó compartillar con una familia tamién asabelo d'amable.

Y ya de tornada, brendemos en o nuestro restaurant favorito y conoixiemos un zagalet mahismo mientras asperábanos o bus. Ell nos recomendó gorgas, badinas y atras plachas menos conoixidas t'a proxima vegada. Iste mesache, chunto con a familia d'a cursa, una muller que le dio una redometa d'augua a Vanessa en una placha quan teneba muita sete y o guariche que'n vendeba yera trancau, y una muller vielleta que nos ufrió una agradable conversación o primer diya, me contrimostroron que a chent astí, tanto turistas como locals, yera asabelo de maha. D'atra man, o puesto ye una maravilla natural, quasi quasi a o libel de Ilha Grande, con plachas paradisiacas, auguas turquesas y monts humedos. Sin dubda, un buen puesto ta que Vanessa y servidor disfrutásenos y nos conoixésenos millor, encara que ya levamos más de tres meses chuntos. A tornada, que nos ne costó seis horas por a entrascasa,y as mías quemaduras por no emplegar crema solar, estioron pres que fació honra pagar!


3.3.22

Enta Ciudad del Este (Paraguay): l’alfaya amagada


No dentré guaire bien en Paraguay, como ya comentaré en una dentrada especifica sobre as mías deleras migratorias. Y ye que, a primera vegada que pasé a muga, dos policías de paisano con malas farchas y malas trazas m’apercazoron y me “furtoron” a cartera, pero quan veyoron que no levaba cosa sospeitosa, me la tornoron y me dixoron. Y poco dimpués, atro policía me pidió un soborno ta ficar o siello d’o país en o pasaporte y no levaba efectivo, encara que me veyó tant ababol -le demandé si admitiba tarcheta de credito- que me dició de buen implaz que si nomás iba a pasar bellas horas, no’n caleba. Pero con semellant introducción, y veyendo un paisache de botiguetas de rastro con un ambient que no amostraba guaire seguridat, ni dos metros i pasé que volté ta Brasil por o Puente de la Amistad.

O caso ye que a l’atrol diya conoixié un guida incheniero ambiental, Adri, asabelo de maho, que m’animó a conoixer una mica más a ciudat paraguaya, y prou que acepté. O primer puesto t’o que me levó fue o Salto Monday, una cascada bien pincha, prou que chicota en contimparación con as archentino-brasilenyas d’o Iguazú, pero más grants que cualsiquiera aragonesa.  Y o millor de tot, sin masificación, podendo disfrutar d’un puesto tranquilo, aprestadet pero encara natural, sin agobios. Tot o contrario a Iguazú. Dimpués, me fació una gambada en auto por as rúas d’a ciudat -y de l'anexa Ciudat Presidente Franco- ya mientras baixaba o sol, m’explicaba toda a suya ciudat y suya tierra con argüello, mesmo charrando una mica de guaraní, y finalment me levó t’o portet d’a ciudat, en o cruce d’os ríos Iguazú y Paraná, ollando as marguins brasilenya y archentina de l’atro costau. Ah, y tot isto bebendo tereré, igual que o mate archentino, pero que aquí beben fredo, t’o goyo de servidor.

Si o centro de Ciudad del Este, que se troba nomás en pasar a güega, yera quincallero como Quiapo en Manila, totz os arredols yeran tot o contrario: residencials, tranquilos, pero con un lago y bells parques ta relaixar-se, y tamién restaurants, cervecerías y puestos de borina, muito frecuentaus por os estudiants brasilenyos que bi van a quitar os suyos estudios universitarios, más baratos astí. A chovenalla tamién s’achuntaba de nueitz en una replaceta y en una parti d’a marguín d’o río, competindo en rudio y mosicas brasilenyas y latinas con os altavoces d’os suyos autos. Como curiosidat, a ciudat ye a rebutir de gasolineras, tot o contrario que l’archentina Puerto Iguazú.

A l’atrol diya de maitins no perdié a oportunidat de visitar solenco o Entivo de Itaipú, un autentico mar compartillau dentre Paraguay y Brazil, un d'os entivos más grants d'o mundo, que proporciona o 16% d'o total d'a enerchía electrica consumida por Brasil y o 76% de Paraguay. A cursa en a parti brasilenya se fa en un autobús y atura en tres puestos, an que se veye a presa dende angulos diferents, baixo a ollada refitolera de bells chigüires. Explican de contino os esparpallants numeros d'o entivo -datas de construcción, d'extensión, de producción electrica, asinas-asinas-, y tamién as midas que se prenioron ta compensar o impacto ambiental.

Y ya de tardis, o guida Adri me levó t’o Hito de las Tres Fronteras, dende a parti paraguaya: aquí a dentrada yera a voluntat, y no bi heba garra botigueta ni muito menos garra atracción turistica aprestada. D’ixas cosas, nomás bi’n heba dos u tres familias guaraníes  (y atros indios d’o Paraguay) vendendo en lienzuelos a suya artesanía. En o puesto nomás bi heba bell par de familias y belunas parelletas. Pero fueras d’estar ixauto, yera muit más especial: tranquilo, sin masificar como o puesto brasilenyo, y ufrindo as millors anvistas de todas,
tenendo de frent o río Iguazú y por dezaga o sol, que s’amagaba detrás d’o sinyal de Paraguay. Idilico.

Y dimpués, encara con luz d’o sol, Adri me levó por os arredols d’a ciudat, muito agricolas, an que destacan as fabricas tradicionals de ladrillo, y por os campos, que mientras os zaguers anyos s’han plenau de soya, cultivo muito empentau y demandau por interpresarios brasilenyos que bi van a fer negocio. As casas yeran cada vegada más humildes y rusticas mientras salíbanos d’a ciudat, semellantes a casas rurals de Filipinas o de Venezuela -u de Brasil, seguntes me deciban os brasilenyos.

Ciudad del Este me sorprendió, y más dimpués d’a mala primera impresión. Me trobé con una ciudat segura, sobre tot en contimparación con atras ciudatz latinas, tot y que de nueitz yera difícil de trobar alma en a carrera. Y ye que os horarios astí -y en cheneral en as tres ciudatz- son una mica raros, pos a chent, por cuenta d’o comercio, prencipia a suya vida sobre as 3-4 d’a maitinada, dica as 2 d’a tardi, quan descansan. De tardis y en o prencipio d’a nueit, as ciudatz son muertas fueras d’os reclamos turisticos, pero reviscola pasada a meyanueit, quan os boriners s’achuntan con os comerciants. Os pres son baratos y a ciudat trasmite a sensación d’estar un buen puesto d’inversión, como contrimuestran os ixarramaus y estilosos estudios d’arquitectos foranos -quedé enlucernao con un italiano-, y en cheneral as comunidatz foranas que i son, más que más asiaticas. Sin dubda, o puesto paraguayo, que quasi no visito y que leva a pior fama d’as tres ciudatz, resultó estar o menos postizo y o más estimulant.