24.3.25

Zaragoza 2025: fast-food Zaragoza


En o mío camín d’estabilización, de trobar un puesto an que ficar y fer rutina, muitos chiros y sufrimiento vital en he teniu, más que más mientras as dos zagueras anyadas, con Vietnam marcando o punto d’inflexión por muitos motivos. Y pareix, agora sí, que a la fin he trobau ixe puesto an que reposar-me. No diré quálo ye, pos por motivos personals m’estimo más de no dar pistas d’o mío paradero, encara que qualsiquiera que esforigue una mica lo podrá saber. O caso ye que iste puesto no ye mal comunicau con Zaragoza, y ixo m’ha permitiu fer tres visitetas en os zaguers meses, y aquí as mías impresions.

M’he trobau una Zaragoza más ubierta y agradable, menos boinarrosca, menos paleta, y con menos d’ixa “somardería” d’a que muitas vegadas os aragoneses se troban argüellosos, pero que no ye so que toxicidat. Tamién ye verdat que quan me he trobau ixa "somardería", he aprendiu a chestionar-la millor, pero cal decir que en tres visitas, nomás bell par de vegadas ha apareixiu.

Manimenos, tamién m’he trobau una Zaragoza esclava d’o tiempo. Una Zaragoza an que, fueras d’as relacions socials ya cristalizadas, prima o modelo de relacionamiento “fast food”, an que las personas buscan o maximo proveito de l’atro en o tiempo más breu posible, deixando a un costau adedicar tiempo, un tiempo que no’n tienen, a desenrollar relacions y productos más sucosos y estables. Una Zaragoza an que te confirman y anulan citas seguntes a convenciencia d’os plans de zaguer inte, una Zaragoza que fa tardi y no sabe apreciar o placer de controlar o tiempo plegando 5 u 10 minutos antis ta relaixar-se y parar o feito, una Zaragoza an que te danzan apegadas dende o primer compás d’a canta, sin asperar sisquiera a fer-ne dos u tres y chugardiar seductorament con as miradas, una Zaragoza d’o “quiero isto y lo quiero ya” y no d’o “quiero guisar-lo a monico”.

No me se malinterprete: tiengo a suerte de tener muitos buenos amigos, os millors posibles, an que as relacions y as conversas saben a un buen guiso d’horas, si bien en bells casos percibo l’angunia vital derivada d’iste modelo “fast-food”. No me se malinterprete: mientras istos meses, he tractau con chent de Zamora, Burgos y Cádiz, con as mesmas sensacions: no creigo que lo fast-food siga un feito exclusivo de Zaragoza, y mesmo en a socializa Filipinas ya se troban amostranzas. No me se malinterprete: ye probable que isto leve decadas fargando-se, pero agora, por o mío momento vital, a mía experiencia y a mía edat, paro más cuenta.

Pero lo que sí que me chugaría a decir ye que, si bien iste model “fast-food” naixió antis d’a pandemia, y diría que muito influyenciau por o desenrollo tecnolochico, y más que más d’os smartphones, en a postpandemia s’ha agrandiu de trazas insospeitadas y de tot insostenibles.

En o purament personal, he de decir que me feba muita cerina tornar ta Zaragoza por os muitos pantasmas que tiengo en a ciudat. En muitos casos, me considero victima de comportamientos muito inchustos d’atras personas, pero en bells atros casos, soi yo qui ha feito mal as cosas. En as dos primeras visitas, ixos totons no i apareixioron. Manimenos, en a tercera visita ya me trobé con belún de frent: y ye que chocar en a carrera San Chil con chent que tendría muitos motivos ta odiar-me y, por cuentra, veyer estima, goyo y mesmo amor en trobar-me dimpués de tantas anyadas, más m’ha rechirau o esmo, situación agora mesmo me puet. Tornar ta Zaragoza yera menester, pero estoi que cal aturar y no deixar de centrar-me en ixa estabilidat que soi trobando en atro puesto que pareix s’adapta de raso a la mía personalidat y identidat.

M’he trobau una Zaragoza agradable y ubierta, pero que no sabe controlar o tiempo, que ye controlada por o tiempo. Y yo, m’he trobau con una Zaragoza plena d’aimor y de totons.

8.3.25

Budapest: salseíco rico


Dimpués de cinco anyos en Siberia (cinco meses en Kosice), decidié de deixar o puesto de treballo. En verdat, en o cuarteno mes ya informé d’a mía decisión, mesmo que a ciudat no estase de tot mal y l’alumnalla mereixese a pena. Con tot y con ixo, comportamientos mafiosos en o treballo, a sanidat y a regulación legal en comisaría, chunto con una sociedat masiau freda y toxica, facioron que no lo veyese claro ta plans d’esdevenidero, igual como le pasaba a toz os latinos que heban decidiu quedar-se-ie y fer vida, y plegó un inte en que decidié que me feba más honra hopar-ne y no cacegar o tiempo, mesmo que cacegase diners.

Asinas, prenié o camín de tornada ta Espanya, no sin antis aproveitar ta pasar tres dietas en Budapest, a zaguera d’as grants ciudaz d’arredol que encara no heba visitada. Y me pillé una cambra en un hostalet a buen pre a’l canto d’a frontera d’a gara de trens. Ya dende o prencipio veyé que o puesto teneba os suyos problemas y percibié ixas cosetas d’a sociedat hungara que han levau a la ultradreita a guvernar dende o 2010: un hombre magrebí pretó a dar-me ferrete querendo-me aduyar con as valisas, querendo quitar a clau numerica d’entrada en l’hotel, y quan le dicié que fese a favor de marchar, fendo-se l’amigo, no quereba. O contorniello fació que me metese furo con el, y una situación muito parellana com atro ababol me pasó en fer o checkout. Si bien en as partis más turisticas d’a ciudat no me trobé ixo, en os bicos residencials, no precisament mal localizaus ni pobres, sí, y a yo me fa goyo de decir tot.

D’atra man, me trobé una ciudat más cara d’o que m’asperaba, an que garra taxi baixaba d’os 10 euros y a entrada de muitos d’os puestos turisticos, como a sinagoga, costaban 30 euros. Como podez contar, no bosaré ixos diners por entrar en un edificio relichioso privau, mesmo que siga a segunda sinagoga más grant d’o mundo y toda una referencia. Por ixa mesma redolada, que me pillaba cerqueta de l’hostal, tamién yera o Szimpla Kert, un d’os “bars en runias” d’o bico chodigo que, con a tipica y ya falsa estetica hippie-hipster, ye iu ganando popularidat dende fa 15 anyos. A yo en tiempos ixas cosas me fascinaban, y estoi que o primer puesto asinas que visité estió l’Afflecks Palace en Manchester, allá por o 2006. Mesmo lo veyeba con un sentiu subersivo reivindicativo: agora ya me da pampurrias. He de decir que en ir-ie de diyas no habié de bosar, y que l’antigo edificio laberindo teneba un atractivo, pero ya veyez, m’en soi tornau masiau “facha”. Sí que en ixa mesma redolada, y con o mesmo esprito, entré una nueit a bailar latino en o Füge Udvar, y estió a millor experencia en a capital hungara, "historieta d’amor" incluita, y d’a que ya escribié un post fa bellas semanas. Por ixa mesma redolada se troba o New York Café, que ye granizo y con un cudiau estilo art-decó, pero que por pres, y más que más por codas kilometricas t’a entrar-ie, no fa vez.

Visité por difueras o edificio d’a opera d’Hungría, y d’astí marché t’o Parlamento, en o que i entré. Ta ciudadanos europeus a entrada custaba 16 euros. Y por o poliu de l’edificio neogotico, asinas como por veyer as fitas nacionals hungaras (corona y simbols de coronación), ye de dar bosar-los y fer a visita. Con tot y con ixo, no’n dura que meya horeta: la trobé masiau curteta. A man, se puet visitar en a marguín d’o río Danubio os “calcers en a marguín”, calcers de fierro ficaus en a marguín d’o río ta honrar a os chodigos asasinaus mientras a Segunda Guerra Mundial: atro de tantos monumentos d’homenache a os chodigos, pero lo menos iste no lo monetizan. Dimpués, y encara en a marguín cucha d’a ciudat, a historica Pest, tamién visité o historico mercau, an que tasté bells lamins tradicionals, y me resultó chocant y contradictorio que a tipica chentrificación d’ista mena de puestos s’achuntase con un horario masiau reduciu t’o turista, trancando a las 6 d’a tardi. Manimenos, por o poliu d’o puesto, ye una fita que cal visitar, y antiparti, no luent d’a biblioteca Ervin Szabó, pero tenié a mala suerte de que as suyas cambras historicas yeran en restauración en ixos diyas y no se podeban visitar.

En l’atra marguín d’a ciudat, pasando por o decimononico puent Széchenyi, a historica Buda, an que a visita a o conchunto d’o Bastión d’os Pescadors y d’o Castiello de Buda ye una obligación: antiparti de que son atraccions francas, ufren vistas repolidas de toda a ciudat, y a suya arquitectura ye igualment repolida. En o Castiello de Buda, que a suya parti más antiga data d’o sieglo XIII, visité o suyo museu d’historia, que te permite arrecorrer toda a infraestructura, dende as falsas dica o teito, y an que destaca a cambra de Sant Esteban, reconstrucción de fa quatre anyos, pos a orichinal se cacegó mientras a guerra. No ye un imprescindible, pero si te vaga, tampoco no fa burro falso, igual como o parque Memento, an que mientras os 90 alzoron as estatuas y atras manifestacions artisticas d’a puenda socialista. Ye difueras d’a ciudat, por o que no ye de fácil plegar, pero o recorriu permite conoixer una mica d’a naturaleza y os paisaches rurals d’os arredols d’a capital hungara, que son muito pareixius a os de Kosice.

Y no puedo deixar de charrar d’os balnearios d’a ciudat, historicament o suyo principal reclamo. O más conoixiu ye o Szechenyi, con grans y repolius edificios neoclasicos d’o sieglo XIX, pero adaptau a o sieglo XXI, y ficau en o parque d’a ciudat, an que tamién ye recomendable de fer una gambadeta por o castiello de Vajdahunyad y a noviza casa d’a mosica d’Hungría. O balneario ye pincho, tot cal decir-lo, pero masificau, y si buscas relaixar-te, pos no ye o puesto, y contribuiguen a ixa ideya as mainadas de rudiosos erasmus espanyols, que d’atra man le daban salseíco a toda la ciudat, no nomás a os balnearios. Mientras yera relaixau en una d’as piscinas exteriors, una d’ixas Erasmus, que no sabeba que yo charraba espanyol, le dició a os suyos amigos que le feba goyo que bi hese chent como yo (“ixe mesache d’aquí a’l canto”) que bi ise solenca a relaixar-se. O comentario, sin más, m’agradó. Y ascape os suyos amigos le dicioron que callase, no vaiga a estar que yo l'entendese: yo quieto como una fuesa, a veyer si soltaban bella cosa más, pero no.

Como iba sobrau de tiempo, me despidié o zaguer d’os tres diyas en atro balneario, o Rudas Gyogyfurdo, en a marguín d’o Danubio, más chicot, pero tamién más tranquilo, con o mesmo buen rollo, y sobre tot, con una piscina termal en o tellau dende do se puet alufrar toda a ciudat. A experiencia de ficar-se en augua calient con l’exterior fredo me fació alcordanza de bella vegada que me fiqué en Tiermas, mesmo en aviento tot nyevau, con una mesacha de l’aragonés con a o que no rematoron bien as cosas, y o buen rollo vinte y trintanyero me fació alcordanza d’a ciudat termal de Rotorua en Nueva Zelanda. As parelletas relaixadas en l’augua calient me facioron alcordanza de quan ixa mesma exnovia que he mencionau y servidor nos pillemos bonos d’ufierta en o Virgin de Aragonia, fa muitismos anyos. Yo no soi guaire de balnearios, pero m’ha feito goyo a experiencia, y mesmo agora soi pensando-me en fer-me bell bono spa astí an que pare. Estoi que me foi viello y aprecio más istas cosetas, igual que me pasa con a gastronomía. Prou que uno no marcha ta Budapest por os balnearios, que ta ixo se bosa una entrada en o Virgin y sale más barato por una experiencia igual de placentera, pero una vegada que s’i ye, cal ir-ie y no fa burro falso.

Si he prencipiau charrando de bell contorniello desagradable, he de rematar sozliniando o buen rollo y a enerchía en cheneral, que se nota contribuiguen os muitos foranos que i viven, de vegada que a historia de crucillada de culturas fan atro ingredient d’o socalce. O mesmo salseíco que me trobé en os balnearios, me lo trobé en atras situacions por a ciudat, mesmo en l’hostal, an que chovenoz y chovenotas, y no pas tanto, chugardiaban y soltaban o riso fácil de felicidat y enerchía a qualsiquiera. Prou que tot isto se refirma con a mía experiencia en o social de baile latino en o Füge Udvar d’a que ya charré, pero ye que mesmo en ir ta l’aeropuerto, o taxista, un hungaro supermaho, prencipió a charrar-me animau de que le feba goyo a mosica espanyola, chitana, y más que más Pitingo. Me levo a impresión de que Budapest, chunto con Madrit, son as capitals europeyas con más buen rollo, encara que a mía estacha previa de cinco anyos en Siberia (cinco meses en Kosice), talment haiga feito que sobrevalure sozchetivament tot isto, no lo sé.