27.11.17

Os igorotes de Sagada: espelungas y os atabuls colgants d'a Val d'Echo


Dimpués d'a cursa de Banaue, pertocaba la segunda parti d'a semaneta de vacanzas por as montanyas d'a Sierra Madre: marchar ta Sagada, un lugar de bells 12.000 habitants, que os suyos nativos se dicen igorotes, y que son emparentaus, pero no os mesmos, con os ifugaos de Banaue. Ta ir-ie dende Banaue, pillé una furgoneta con atros turistas norteamericanos y un checo ent'o lugar de Bontoc, y astí pillé un jeepney enta Sagada. Veyer a os atros turistas pillar un jeepney autentico de filipinos, a rebutir y an que a chent mesmo se'n puyaba en o teito por difueras, y veyer os cenyos que meteban istos turistas, no teneba pre.

Sagada ye famosa en estar probablement a localidat más turistica de toda la montanya d'o norte de Luzón, en poder fer gambadas por o mont, espelungas, actividatz d'aventura varias y, más que más, por os suyos costumbres y ritos funerarios que l'han dau visibilidat en tot o mundo. Asinas, se podría decir que ye una mena de Morillo de Galligo filipino anque 'apedecan' a os suyos muertos de trazas una mica raras. Curiosament, Sagada ye entre pinars fendo un paisache de media montanya que fa muita alcordanza a puestos peninsulars. Malas plegar-ie a ixo d'as cinco d'a tardi, o jeepney nos dixó quasi en a puerta d'a oficina de turismo, an que son os guidas que monopilizan as opcions y ufiertas d'actividatz a fer, atra vegada suposando ixo más avantallas que contras y sin perder por ixo guaire o esprito de ''pureza'' d'as actividatz, ye decir, sin vender-te un producto turistico enlatau. Istas actividatz se resumen más que más en quatre menas: espelungas, cascadas, Echo Valley y os suyos atabuls colgants y as gambadas por o mont. Como cascadas y güergas bi ha arrienda por totz os costaus d'istas islas y como ya levaba tres diyas de gambadas en Banaue, me centré más en o famoso Echo Valley d'os atabuls colgants y en as espelungas.

O checo -Vlastimil- y yo pillemos a cursa "completa" d'as espelungas ta fer a l'atro diya -ixe mesmo diya ya yera masiau tardi- y dimpués pillemos una cambra doble en o lugar, bien cerqueta d'a propia oficina de turismo an que yeran os guidas locals y an que prencipiaban todas as actividatz: a verdat ye que haber trobau as Vlastimil m'ha feito cabidar buena cosa de diners, porque as cursas tienen o mesmo pre sigas uno que diez, y as cambras o mesmo. Y d'atra man, ell yera una persona feita a ista mena de cosas, mica patantona, por o que feba goyo de marchar con ell.

Dimpués d'isto, me facié una gambada por o lugar, y ascape paré cuenta que ye un lugar turistico y con más diners que no a media d'a resta de Filipinas: isto se veye ascape quan uno se mira lo recios u arguellaus que son os cans d'a carrera, y cómo van vestius os ninos. Manimenos, de tot o turismo que bi heba, a metat alto u baixo yera propio filipino, mientras que o turismo occidental respondeba a un perfil choven, mochilero y aventurero, por o que l'ambient yera prou esferent a lo que se trobaba en El Nido.

Ya a l'atrol diya, a ixo d'as nueu d'o maitín, prencipiemos a cursa -a la que a zaguera hora se i apuntó un neozelandés- d'as espelungas, que recorre un sistema karstico prencipiando en a espelunga de Lumiang y salindo por a de Sumaguing, con aproximación a piet y un guida muito simpatico dito Agu. En media horeta de gambadas por casas y selvas pleguemos en a espelunga de Lumiang, que a suya entrada ye a rebutir de atabuls, por tierra os repuis d'atabuls caitos y crebaus, y huesos humanos. Un espectaclo que si uno marcha ta Filipinas cal vayer. D'atra man, mientras i dentrábanos pisé bell par de uesos humanos sin querer, encara que uno d'ells ya yera quasi esboldregau de tanta chent que lo heba pisau.

A cosa en a espelunga de Lumiang prencipió bien, pero no fació so que amillorar. Dimpués de una u dos horas de trampos de baixada prou peligrosos alumbraus con una lampara de queroseno que levaba Agu -atra vegada, no sé cómo ufren ixa cursa a turistas sin conoiximientos d'espeleolochía, con gleras y clamors internas de decenas de metros y trampos envolicaus: se la chungan una ripa- pleguemos ta un puesto de guargas y piscinas naturals, con una temperatura d'augua aceptable, y prou que m'i fiqué. D'atra man, ixe maitín a ixas horas no yéranos que siet turistas por todas ixas espelungas kilometricas, y o guida nos levó por buena cosa de puestos que en primeras no yeran incluitos en a cursa. Asinas que millor imposible. Dimpués de capuzar-me-ie, marchemos china chana ent'alto, con a companyía visual y sonora d'os amigos moriciegos que volaban quasi fendo una boira, y pleguemos enta parti d'a espelunga de Sumaguing, con una ripa de badinas y güergas internas, y ya con más turistas pos ista espelunga, de fácil acceso, ye a que os guidas ufren en a opción curta d'espelungas. En pocas parolas, aquello yera o paradís d'as güergas y badinas baixo tierra. Dimpués d'ixo, tras quasi cinco horas baixo tierra, saliemos por a boca d'a espelunga de Sumaguing y tornemos china chana y bien contentos ent'o lugar de Sagada. O guida nos advirtió de duchar-nos antis con antis, pos ixas auguas levaban muito acido. 

A l'atrol diya, Vlastimil y servidor decidiemos de pillar a cursa luenga de Echo Valley, anque se troban os famosos atabuls colgants -en reyalidat son esparricaus por totz os vallons d'a redolada, pero en Echo Valley son anque millor se veyen, y d'atra man tamién preservan una mica a resta d'atabauls, focalizando o turismo en ista parti. A cursa luenga s'esferencia d'a curta y d'a media en que arrecorres a resta d'a Val d'Echo, pasando por rozals, selva, o río y bella güerga, con un trampo subterráneo de bells 500-1000 metros, pincho, pero ya no sorpredent dimpués d'haber feito a cursa d'as espelungas o zaguer diya y d'estar estau en o río subterráneo de Puerto Princesa, Palawan. Antiparti, ista vegada nos heba pertocau un guida más rebordenco. A fin d'ista gambada ye precisament o principal puesto ta veyer os atabuls colgants -encara que como he dito, son por totz os costaus: en iste zaguer puesto, no guaire luent d'o lugar de Sagada, los tiens tan a man que mesmo los puetz tocar -pero prou que cal tener respeto.

Ta rematar, cal decir que os costumbres de colocar os atabuls en paretz u en as dentradas d'as espelungas responden a la creyencia prehispanica de que les ha de dar a luz solar ta facilitar a reencarnación. Si bien, con o cristianismo isto s'adaptó: cal que les de a luz solar ta que puedan marchar fácilment t'o cielo. Hue en diya, bells igorotes encara continan estando apedecaus d'ista traza, mientras que atros trigan o ritual cristiano en o fosal d'o lugar. Pero mesmo en istos zaguers casos, bellas fuesas tienen finestretas u lucanas con un veire ta que pueda dentrar as lumbres d'o sol en l'atabul.

Dimpués d'isto, a piet marché t'a gara esnaveando os tipicos mercaus filipinos de biroya, trastes y ropas d'o sabado de maitins y pillé o bus ta tornar ta Manila. Ista vegada m'asperaban 13 horas... Como curiosidat, chusto antis d'a tornada veyé cómo una colla de turistas una mica fachendosos y viellos -y más que más una viella chonfla- se carranyaban con os guidas d'a oficina de turismo porque no les dixaban fer a cursa grant d'as espelungas... Oi ababols! Si sabesen lo que yera ixa cursa de seguras que no s'hesen meso tan farutes y fuesen estaus una mica más humildes.

En resumen, si Palawan y o río subterráneo de Puerto Princesa son una d'as siet maraviellas naturals d'o mundo, y si Banaue-Batad ye patrimonio d'a humanidat seguntes a UNESCO, Sagada, y más que más as suyas espelungas y ritos funerarios, ye muito millor! Creigo que ye o millor puesto an que mai soi estau


No hay comentarios.: