31.8.06

As carreteras de zaragoza no milloran


En zaragoza se troban tres d'os piors puntos negros d'españa, d'os cualos o que ye en a N-232 en pasar por a capital ye o más peligroso: bi ha 7'5 azidens graus por kilometro. A ran cheneral ni zaragoza, ni aragón milloran en contimparazión con o mesmo estudio feito l'añada pasada.

Iste estudio feito por o RACC (reyal automóbil club de cataluña) diz que zaragoza ye a cuarta pior zona en iste sentiú dezaga de barcelona, madrid y balenzia que son en os tres primers lugars respeutibamén.

A parti d'a N-232 os atros piors puntos de zaragoza son o kilometro 11,5 d'a N-330 (que ba enta maría de huerba), a N-340 (que marcha enta alicante) y a N-II en pasar por a nuestra capital. Asinas que tan y mientras en a resta de l'estau os puntos negros han decrexiú un 9'5%, en as nuestras tierras continan estando iguals...

Tos remero que o chemeco d'as parolas (o millor blog feito en aragonés) torna con fuerza dimpués d'as bacanzas. Ez de leyer-lo.

30.8.06

As bacas tienen bariedatz diatopicas d'esgramuquius

Una colla de lingüistas britanicos ha plegau t'a conclusión de que as bacas tienen esferens trazas d'esgramucar seguntes l'area an que biben.
Prezipión estudeando isto dimpués de que ascuitasen a bels ganaders angleses charrar d'os esferens "tonos" d'as bacas pendendo d'a rechión d'a gran bretaña an que se trobasen.

John Wells, profesor de fonetica d'a unibersidat de londres, ha dito que iste fenomeno ya se eba puesto comprobar en os muxons. Él y bel compañer d'a unibersidat coinziden en esplicar o fenomeno alazentando-lo en una custión de colla: cadaguna d'as bacas d'o bacún s'amanan unas t'atras eboluzionando enta os mesmos soniús.

Manimenos os ganaders no son d'alcuerdo con ista teoría, tal y como espresa uno d'els dito Lloyd Green: "Yo gasto muito tiempo con as mías bacas y prou que ellas esgramuquen con l'acento (umano) d'aquí. Ye igual con os cochos, cuan más amanau yes d'os tuyos animals, t'a els ye más fázil prener l'azento".

Qui sabe... puestar que drento de 100 añadas l'aragonés (a lo menos l'azento aragonés) enrista a trabiés d'as suyas zagueras fablans: as bacas.

29.8.06

Tornamos... agora sí!

Dimpués d'un mes de bacanzas y de bel problema personal en tornar-ie, güe puedo dezir que de berdat torno a escribir en iste blog articulos a sobén, d'una traza diyaria u escribindo un diya par d'atro.

A nueba que más m'ha trucau o ficazio ye estada a muerte o diya 27 d'agosto (ye dizir, o domingo pasau) d'a persona más biella d'o mundo: se deziba María Esther Heredia, teneba 116 añadas y yera d'ecuador. En parixer o miercols pasau pilló una morgalla fura que le acotoló as suyas zagueras bafadas de bida.

Teneba una ripia de deszendiens y en l'añada 2005 estió declarada por o famoso libro "guiness" a persona más biella d'o mundo, bella cosa a la que refusó pues deziba no sentir-se biella.

Seguntes os suyos fillos dica la fin d'a suya bida abitó con prou autonomía y o secreto d'a suya luenga bida yera a leit de somera y de cabo ta cuan bel beire de bin.

24.8.06

En torné pero...

Torné ya d'o mío biache por tierras anglesas: ye estada una esperienzia muy positiba (con pros y contras, prou que sí, pero a ran cheneral estoi que ye sobrebuena), an que he puesto aprender una ripia de cosas, no nomás de l'anglés, sino de toda mena.

De todas trazas en una semana u dos no podré autualizar cosa u cuasi cosa o blog por problemas personals que me han aparexiú en zaguera hora.

Encara asinas prebaré de ficar-ie bella cosa y de tornar con fuerza en unas semanas.

Goyoso cabo de bacanzas ta totz!

22.8.06

Se troba "fósil bibo"

O zorz laiosano d'as piedras (conoxiú por os aborichens d'a selba de laos como kha-nyou) ye estau trobau o diya 28 de chulio en a espedizión feita por David Redfield (inbestigador chubilau d'a unibersidat de florida) y Uthai Treesucon (biologo tailandés).

Ye estada una autentica sorpresa, pues se suposaba que iste animal disparexiú fa 11 millons d'anyadas, y no nomás han feito retratos d'iste so que tamién han feito bideos que suposo que luego se podrán beyer por o rete.

Parexiú a un esquirguelo, no ye furo y ye cubierto con un denso y zerrudo pelello. Seguntes os inbestigadors, o que más truca o ficazio ye a suya traza de caminar, en parexer un pato.

18.8.06

Se troban tres pescadors mexicanos dimpués de nueu meses trafegaus en o pacifico

Istos tres pescadors, trobón tierra en as islas marchall (les aduyó a plegar a la fin un barco taiwanés dito "kuskaooss) o diya 9 d'agosto dimpués de nueu meses tresbatiús en l'augua (concretamén i partión o 24 d'otubre), en un barco de nomás nueu metros. Atros dos que o partión con els no tenión a mesma suerte: morión en a trabesía inboluntaria.

Seguntes rezentan os protagonistas (Lucio Rendón, Jesús Eduardo Vidaña y Salvador Ordóñez) , sobrebibión bebendo augua de plebia y no minchando que gabiotas y pexes boladors.
Parex que se trafegón debiú a las corriens maritimas, que esbarrón a suya trayeutoria dende l'este dica l'oeste.

Dizen trobar-se bien, con nomás bella inflamazión y quemazón solar en as suyas garras. Agora asperan tornar luego ta casa.

17.8.06

Naxe l'onso panda más chicorrón d'a istoria

Con nomás 50 gramos, luita por bibir dimpués de que su mai l'albandonase tras naxer, por o que ya estau en a incubadora totz os diyas.

Por agora os suyos cudiadors d'o "zentro d'inbestigazión y reproduzión de pandas chigans" han dito, que si bien parexe difízil que pueda continar con bida, as posibilidatz d'isto zaguero son crexendo, pues en pocos diyas ha enreziau 30 gramos. De todas trazas han d'asperar 6 meses ta poder confirmar que o bibirón tendrá una bida normal. Manimenos en 1993 as chens d'iste mesmo zentro consiguión fer bibir a unatro exemplar que no naxió que con 61 gramos.

En iste zaguer berano son naxiús 20 onsos pandas por o metodo d'a inseminazión artifizial, feito serbir ta que ista mena d'onso no desparexca puesto que no bi'n ha que 2000, d'onsos en libertat y totz els son menazaus por industrias, chen d'o campo y cazadors.

16.8.06

A NASA no troba os zintas orichinals d'a primera begada que l'ombre pisó a luna


Dende fa una anyada si fa u no fa son rechirando en os suyos documentos istas grabazions, y encara no las han trobadas.

Dende a NASA dizen que no s'han trafegau y que tampoco no son estadas furtadas: ta els en un rinconet d'os suyos documens se i troban. Afirman tamién que tampoco no les suposa un grau problema, pues tienen d'una traza u atra tot lo material en copias feitas en esferens formatos. Manimenos reconoxen que todas ixas copias son de menor calidat que os orichinals.

Ditas zintas pasón t'os "archibos nazionals d'os estados unidos" y dimpuesas atra begada t'a NASA an que se trafegón...

Toda mena de teorías son salidas tras isto: dende que son en mans de bel colezionista, dica que en reyalidat de zintas, no bi'n ha, pues (seguntes ista teoría) l'arrivada de l'ombre ta luna ye un ibento.

15.8.06

O parque d'atrazions de zaragoza, suspende

En a zaguera edizión d'a rebista "consumer" se fa un estudio d'a seguridat en cuatro parques tematicos (port aventura, warner bros park, terra mitica e isla machica) , y atros tantos d'atrazions (zaragoza, madrid, barzelona y benalmádema) y acuaticos (mijas, benidorm, la pineda y torremolinos).

Seguntes iste estudio, os parques tematicos más seguros son port aventura (amán de salou) y warner bros park (amán de madrid). Tras istos se troba terra mitica (benidorm).

En mantenimiento y serbizions totz tienen buena nota menos o tibidabo de barzelona y o tíboli de benalmádena.

Atros fautors a fer-se cuenta son a cantidat de chen de seguridat u a fazilidat d'azeso t'a chen con problemas fisicos y psicolochicos: os barraches son menos que antismás, pero encara bi'n ha.

En a oferta d'espetaclos cuasi totz tienen como califizazión "regular". Nomás port aventura y warner bros park son "sobrebuenos".

Manimenos istos dos zagueros, chunto con terra mitica, son os piors en pres (tanto de drentada, como de lifaras u regalos).

En cuanto a lo parque de zaragoza, se diz que bi ha poca chen de seguridat y poca dibersidat d'atrazions, asinas como muitos lugars peligrosos: ye, chunto con isla machica, o pior de totz.

14.8.06

Ganadors d'o nobeno concurso de coplas aragonesas en aragonés

O 7 de chulio se reunió o churau d'o dito concurso nombrando os ganadors d'o mesmo (sincusar-me por no haber feito isto antis, ye que dica ue no he conoxiú ista nueba). Os ganadors son estaus:

-Luis Escudero Liesa que ha teniú o primer premio con a suya obra "Trafucau"

-José Lera Alsina, que ha teniú o premio a la millor copla estando ista "La fuen de lo lugar"

-Chusé Antón Santamaría que ha puesto conseguir o premio a la segunda millor copla, estando ista "Bohalar"

Nora-uena a totz por os premios, y agora no cal que asperar que se faigan más concursos como iste y que se faigan publicas as obras y que aparexcan en os meyos, pues de seguras que bi ha una ripia de chen que, como yo, quieren leyer-las.

10.8.06

007: totz mirando fito-fito a totz (esferén parti)

Iste maitín me debanto, ta ir t'o zentro an que estudeo ista "rariza" luenga...

Tan y mientras me soi fendo o desayuno (desayuno britanico, prou que sí) ascuito en a radio una nueba que me truca o ficazio: 18 presonas (que dimpués serían 21) son estadas engarcholadas en anglaterra porque quereban fer atentaus en os aeropuertos y garas de tren y de bus. Una d'ellas estió aturada en o aeropuerto de manchester (prezisamén an que me trobo istos diyas) con una bomba.

Dimpués d'isto marcho t'o zentro: prou que totz charremos (y continamos charrando) de tot isto. Tot yera (y ye) medianamén normal: de medrana, no bi'n eba. Encara que tenemos badiu mober-mos d'an que agora semos.

En o descanso marcho a fer unas gritadas, y cuan soi tornando una pulizía m'atura (ye normal: soi moreno, forano y lebaba una cartera). Alto u baxo, biene a demandar-me qué yera fendo, a lo que yo le dizié que yera estudiando angles en o berano. Dimpués de ixo, tot normal dica agora.

Puestar que a mayor anormalidat se beiga en os aeropuertos y os biaches en cheneral: as nuestras escursions son estadas aturadas, mos han dito que os buelos de british airways son estaus aturaus, con cuatro d'iberia ha pasau o mesmo, os retrasos son granizos, emos de fauturar tot os nuestros paquetz, o pasaporte y tot ixo emos de lebar-lo en bolsas de plastico espezials...

A lo menos, a los que semos aquí mos queda o consuelo de que agora isto ye más seguro que nunca: prezisamén o mayor peligro ta nusatros agora mesmo ye a pulizía.

9.8.06

007: totz mirando fito-fito a totz

Contino escribindo dende o ecsilio: por istas tierras a nueba que más s'ascuita agora (fa unos diyas yera a bitoria de Button en o gran premio de malasia de formula1) ye a detenzión de tres presonas importans (dos d'ellas son o editor d'un periodico dito "news of the World" y o amo de comunicazión d'a casa reyal britanica) por espionaje de politicos, de miembros d'a familia reyal britanica como o prenzipe Carlos, chen famosa d'aquí...

A prezipal autobidaz que fizión estió manipoliar os telefonos d'as sedes y fogars d'ista mena de chen ta dimpués ascuitar informazión pribada y, seguntes a pulizía, "peligrosa ta muita chen".

Tot isto ha creyau un escandalo y un debate en a soziedat anglesa: a BBC no atura de charrar d'isto.

8.8.06

O fuego olimpico puyará t'o everest


Os organizadors d'as beniens olimpiadas de pekin 2008 han dito que o famoso fuego olimpico lebado por tot lo mundo puyará por primera begada t'a cocoroza d'a montanya con más altaria d'o mundo.

Encara que no han feito ofizial o trayeuto d'o fuego y qué presonas lo i lebarán, si que han confirmau ista nueba, pero tampoco no han dito qui será o balién que i puye con o fuego.

7.8.06

A "belleza" contina trencando bidas...


En uruguay, una choben modelo de 22 anyadas murió cuan yera partizipando en un desfile.
Parixe que a nina escomenzipió a trobar-se mal, con angunias, ansias y dulors de toda mena. En poco tiempo a suya bida escomenzipió a amortar-se sin que os sanitarios podesen fer cosa.

Seguntes o pai d'a modelo, ista lebaba barios diyas sin minchar cosa, fendo isto por o suyo treballo.

Iste feito mos amostra d'una traza fiera un problema que ye muito presén en a nuestra soziedat: y no ye nomás l'anorecsia, sino tamién as chens que i son oras y oras de memoria t'o sol, as chens que pasan muitas begadas por o quirofano, as chens que de contino son fendo dietas...

Y yo me demando, por qué emos de rechirar referenzias en atros?

2.8.06

"O catón" nuebo libro feito en aragonés ansotano


Fa no guaire se fizo en chaca a presentazión d'iste libro feito por tres muller conoxedoras d'ista parla: Montse Castán, Josefina Mendiara y Pilar Mendiara (en a foto i son as tres) encara que tamién han teniú l'apoyo d'as chens que fizión fa dos anyadas o dizionario ansotano.

Tot iste proyeuto escomenzipió cuan as fedoras d'o dito se presentón a una beca cultural d'a comarca d'a chazetania... y tan intresan les parexió a los combocans que dezidión puyar o importe de dita beca (que en o prezipio yera de 2000€) a 8500€.

O consellero de cultura d'a comarca d'a chazetania remeró que dita comarca quiere potenziar l'aragonés y fer-lo luenga prezipal en os lugars an que encara se charra, remerando l'aduya d'o ligallo de fablans.

1.8.06

As esferenzas mos amilloran a totz, de seguras

Buses de dos plantas con nomás una puerta y conduzindo por a cucha, esnabesar a carrera uellando a uesque (istos teclaus britanicos no i tien a dieresis), casas narachas, a chen bibe en os bicos de difueras, tot lo mundo en casa a las 6 d'a tardi, chen charrando raro...

Son ixas chiquetas esferenzas (estoi que no son tan grans como pueden estar-las en atras rechions, que mesmo charran castellano, como lo sur d'america) que te fan remerar que yes difueras d'o tuyo puesto d'orichen...

Ye prou poliú poder beyer isto: atra forma de bida, atra luenga y atra cultura.

Tot isto me refirma más en a mía ideya de que a "igualazión" no negatiba: biba la dibersidat!