31.3.07

Notizias de l'aragonés


O treballo por l'aragonés no atura en denguna d'as suyas bertiens:

Por un canto, Mº José Pérez, a presidenta de l'asoziazión a gorgocha d'ansó, pregona que o sabado 7 d'abril se ferá, en o zine d'ansó a las 18 oradas, a presentazión d'a segunda publicazión d'a coleczión bistaba una vegada, titulada caperuxeta roya, os tres gorrins y cenisienta.
Iste auto será prisentau por Pilar de fonz.

Por atro, o chemeco d'as parolas, nos diz que o conzello de zaragoza, editará un chuego interautibo bilingüe, ya presentau en a zaguera feria d'eduzación educa, ta fer conoxer zaragoza d'entre os chobens.
A yo a ideya me parex sobrebuena: de seguras que si femos una encuesta d'entre a chobenalla de 16-18 añada, d'o zentro de zaragoza buena cosa d'els no sabrían dezir que d'o casco, os bars. Bels compañers no saben ni an queda o paseyo sagasta, ni a gran bía, ni o paseyo constituzión. Ya, si se fa bilingüe, millor encara.

Antimás, tamién nos diz que iste 12 d'abril se ferá a presentazión d'o material didautico en aragonés china-chana, que podez consultar en a web d'o conzello.

Ta rematar, nos anunzia tamién a segunda edizión d'o concurso mosical popyrock:a tot estrús, con títol en aragonés, y puet-estar que con a partizipazión de bella colla que cante en aragonés.

Ye sobrebueno que se faiga treballo por l'aragonés, tanto en as bals como en a capital. Cada cabo semana nos trobamos con una ripia d'autobidaz.

Ansó:

Asoziazión cultural "a gorgocha"
Puesto:
Zine d'ansó
Tiempo: Sabado 7 d'abril, a las 18 oradas.

D'as autobidaz de zaragoza en tenez más informazión en o chemeco d'as parolas.

30.3.07

O pre d'os cafes, d'as fatezas y de l'angluzia


Güe me da por rezentar una istorieta:

Abe más d'un sieglo, una dinastía consiguió tornar a lo poder dimpués de muitismos problemas deribaus d'o despotismo. A chen quereba democrazia pero no se les fazió caso antis, asinas que cuan o nuebo rei tenió lo trono, dezidió ficar-ie un sistema democratico... pero prou que quereba continar conserbando lo suyo poder... ¿cómo conseguir-lo?

Aduyau de bel mego creyó, ficando o güello en atros sistemas, una traza de engaño sutil: "feremos dos partius politicos, uno de conserbadors y unatro de liberals, y istos s'altenarán en o poder seguntes a boluntat popular cuan aiga elezions (prou que paradas d'antimano ta obtenir o resultau asperau)".
As relazions entre ambos partius contrarios yeran sobrebuenas: se meteban d'alcuerdo y manullaban tot lo que quereban. O rei, tan y mientres, feba o que quereba, por o que tanto le se'n daba o que pasase.

Pero a chen que yera contraria a iste sistema, amagada y xublidada por os efeutos d'a represión (carlistas por un canto, nazionalistas por atro, republicanos antimás de mobimientos obreros ta rematar), yera crexendo cada begada más. A tot isto cal adibir a perdida de territorios y a crisis economica: o descontento crexeba, a chen no yera embrecada con ixe sistema y con ixa soziedat, aumentaban os plantos y protestas, a conflitibidat...

As collas contrarias a lo sistema crexeban y os que gobernaban se chitaban a culpa d'entre sí, bellas begadas por cosas importans y unatras por fatezas. Poco se´n feban por o mundo reyal: teneban os diners y o poder, y l'onico que les n'importaba yera endurar-lo enta sí.

A la fin tot remató en años de guerra, muertes y represión.

Agora me demando, tornará a pasar o mesmo? Similituz u barucas de yo?

Por zierto, yo por o zaguer café que me fazié fa una semana bosé un euro.

29.3.07

Ucronía, un libro que esnabesa as güegas d'o tiempo


O promeso ye deuda, y a mía chiqueta reflecsión tocán a iste libro ya ye aquí:

Antis de charrar d'o libro, cal dizir bellas cosas breus tocans a la personalidat d'o suyo autor, Dabi Lahiguera. Si ye menester ecsplicotear ista con nomás dos achetibos, istos serían autibo y soñador: prezisamén iste zaguer fa onra ta comprender a intenzión d'o libro.
Seguntes o propio autor, o que pretende ye estar una respuesta a la utopía de Tomás Moro.

Dentro d'a obra, o que sobresale ye a inecsistenzia d'a forma temporal d'o nuestro esmo, en terminolochía kantiana, ye dizir, a inecsistenzia d'un tiempo concreto y determinau, inobazión que pocas begadas se beye en a literatura en aragonés.

L'autor, antimás, fa isto de traza sobrebuena, fendo serbir una estructura de sueños y bichilias, que fan onra tanto como ta ecsplicotear a mentalidat de Tomás Moro, como ta describir o significau d'a parola utopía en dibersos acontezimientos y contecstos istoricos, asinas como ta conoxer matizes autobiograficos d'a bida d'o siñor Moro, estando istos fidedignos.

A tuca d'iste prozeso se troba cuan Dabi consigue enreligar toz istos factors (a mentalidat de Moro, a utopía en a istoria y o matiz autobiografico) d'una traza mayestral a la fin d'a obra, o que fa que ista baiga enchegando más mientras se desarrolla la trama.

Tamién cal menzionar, en un sueño amanau a la zaguera parti d'a obra, una serie de reflecsions amán d'a utopía sobrebuenas, y que no tos quiero antizipar guaire. En o fundo la ecspresan de traza parelllana a "un limite matematico" (dende a mía ambiesta).

Tocán a lo bocabulario y las estruturas, he de dizir que fa serbir un riquismo borguil de parolas aragonesas que no gosan de beyer-se guaire, sin cayer en a error d'a castellanizazión d'as estruturas, y tampoco no cayendo en l'atra error común de fer serbir localismos rarizos, que no gosan de fer onra t'a luenga normalizada.

Cuento que nomás me queda dizir que ye una d'as obras alazetals de l'aragonés en ista puenda, que no tos puet mancar en a buestra biblioteca, y que antimás ye fázil y rapeda ta leyer (de feito, puet-estar que se tos faiga curta).

28.3.07

Mazadas, fraseolochía, ditos y refrans por Fernando Romanos


Iste biernes Fernando Romanos ba a fer en nogará a las 7 d'a tardi una charrada ta amillorar o conoximiento d'ista parti sobreimportán d'a luenga.

Sabemos toz que una d'as errors que más se gosa de fer ye copiar as estruturas d'o castellano. De feito, ye curioso beyer como os lolos de cualsiquier lugar d'aragón fan serbir as estruturas y ditos aragoneses encara que siga en castellano.

Si querez amillorar o conoximiento d'a luenga no dandaleez en ir-ie.

Puesto: Asoziazión Cultural Nogará-Religada. Carrera Gabín 6 (cantonada con a carrera Palafox)
Tiempo: Iste biernes 30 de marzo a las 7 d'a tardi.

27.3.07

Diya espezial con canta

Un diya como güe quiero ficar a letra d'una polida canta d'amaral que se diz "tardi ta cambear":

Yera luego ta tot y tardi ta cambear
encá guardo bellas fotos que no m'atrebo a mirar
yera tot tan ermoso que no podeba endurar
en a flor d'as nuestras bidas con tanto aimor ta donar

Gosabas gritar de maitinadas
me febas blincar en a cambra
marchábanos a cremar tot lo cabo semana
cuasi sin blanca

En o fundo reconoxco
que nos cuacaba chugar
a tener o mundo en contra nuestra

Quereba cumplir dezigüeito
quereba bibir ta cutio a'l mío aire
y tu lo sabebas bien
o que prenzipia remata
se nos eslampa
o que prenzipia remata

Yera tot tan ermoso
marchó ascape
y no tornará

Y mientres marchaba una nabe enta marte
tu me prometebas
nunca no ubliar-me,
pero tu lo sabebas bien
o que prenzipia remata
se nos eslampa
o que prenzipia remata

Os dos aprendiemos que
tu y yo aprendiemos que
o que prenzipia remata

Yera luego ta tot
y tardi ta cambear

17.3.07

Chornatas de creyazión de ritio



A comarca de l'alto galligo, que ye tratando muito bien a la luenga aragonesa, fa istas chornadas de creyazión, con o programa feito en aragonés y en castellano. Son destinadas ta chobens con inquietuz por l'arte y por a cultura y se ferán conziertos, tallers y ecsposizions. Tenez más informazión en http://derizio.blogia.com/.

Por atro costau, cal destacar a sobrebuena presentazión d'o libro Ucronía en a cambra d'ambito cultural d'o corte anglés: estió plena a rebutir y se reconoxió iste gran treballo (luego feré un comentario más amplo).

Ta rematar, tos remero que iste cabo semana se fa en o zentro zebico l'almozara una serie de autobidaz en aragonés, y que en a feria educa que se fa en a feria d'amostranzas de zaragoza tamién bi ha presenzia de l'aragonés. Si tos pasaz, remerar-lo.

14.3.07

Remero: presentazión d'Ucronía, de Dabi Lahiguera


Remero que iste biernes 19 a las 19:30 oras se ferá a presentazión d'o libro en aragonés Ucronía de Dabi Lahiguera y editau por nogará en a cambra d'ambito cultural d'o corte inglés d'o paseyo independenzia de zaragoza.
Aspero que i sigaz toz: yo soi rematando o libro (os examens no m'han dixau leyer-me-lo antis, pero tos antizipo que ye una obra d'arte. Cuan o remate ya ficaré un articlo tocán a lo libro).

Por atra parti tos remero as chornadas por a luenga aragonesa que se son fendo ista semana en o zentro zibico de san chusé, asinas como as numerosas autobidaz que se ferán iste cabo semana por l'aragonés en o zentro zibico l'almozara. Tenez a programazión completa en www.charrando.com, asinas como en os blogs chemeco d'as parolas y tierra de barrenaus.

7.3.07

Nueba mesa informatiba por l'aragonés. CAL IR-IE.

Si leyez iste blog u bien o chemeco d'as parolas, si ez leyiú a fuella reboluzionaria u ez ascuitau os programas de radio mosica y parolas u fendo orella, ya sabrez o que pasó en a mesa informatiba que l'asoziazión cultural nogará-religada fazió o pasau 10 de febrero en a plaza españa (cantonada d'a deputazión probinzial): a pulizía nos trató como si de terroristas estásenos nomás por ufrir informazión tocán a l'aragonés y antimás con o permiso d'o conzello.

Pues bien, iste sabado 10 de marzo se tornará a fer una nueba mesa informatiba, dende as 11:30 dica la 1:30 en o mesmo puesto (plaza españa de zaragoza, en o cantón d'a deputazión), porque garra persona ni garra boluntat nos sacará d'a luita por a nuestra luenga y por a nuestra cultura.

Ista mesa ye espezial, y toz os que en bella traza somos esfendendo a luenga aragonesa emos d'ir-ie. Prou que tendremos muitismos quefers, pero cal ir-ie, ta contrimostrar que somos astí y que no se nos puet fer cosa parellana a la que pasó lo diya 10 de febrero. Si soz d'os que querez que a luenga aragonesa tienga o suyo merexiú puesto, por fabor, ir-ie.

Se nos trata a begadas como si de terroristas estásenos (cuan en a mesa no bi eba cosa politica), pero cal remerar-les que garra luenga puet fer a terror.