21.12.19

Enta Siquijor (ii): una isla que tien de tot... u no


Dimpués d'o maitín de güergas y os monumentos de Lazi, pillé a moto y marché t'a
peninsuleta sureste de Siquijor, que pareix chicota pero encara daba ta fer una gambada d'una hora en moto. Astí teneba sinyalada a placha de Kagusuan, pero me la trobé trancada pos la heban mercada y yeran fendo un resort privau. Con tot y con ixo, dentre selvas esparpallants, bi heba plachetas y calas a ripas, repolidas y ideyals ta perder-se sin garra persona por astí fueras de bell pescador. En visité bellas tres, pero como no quereba perder tot o diya astí y tamién teneba marcada bella atra placha en o mapa, no me fiqué en l'augua en denguna. Antiparti, o sol picaba muito.

Prenié a moto y dentre polius praus arrivé en a famosa placha de Salagdoong. Antis, pasé por o lugar de Calunasan, an que veyé una repolida torre de puenda espanyola, que no veyé en garra guida y que bien mereixeba una foteta. Dimpués, ta plegar ent'a placha de Salagdoong caleba esnavesar una selva que levaba o mesmo nombre y que tampoco no desmereixeba. Pero a placha feba una mica de burro falso. No se i yera mal y teneba todas as comodidatz, pero yera masiau tocada por a man de l'hombre: en buena parti d'a placha heban feito escalerons de cemento y sacau l'arena! Encara que unatra parti se disfrutaba más. Tamién heban aproveitau un penyasco en metat d'a placha ta ficar-ie un esbarizaculos y bells trampolins alterizos. Bi heba prous turistas y locals, encara que de cabo quan s'agradeix no estar solenco y tener una mica d'ambient arredol.

Dimpués de ficar-me en l'augua d'a placha y d'estar-me-ie alto u baixo una horeta, prenié a moto y marché ent'o sanctuario marino de Tulapos, en a localidat d'Enrique Villanueva. Toda a isola de Siquijor teneba en a suya costa un rete de sanctuarios marinos an que fer snorkle y buceu y veyer peixes y corals de todas as grandarias y colors, y tamién bella almeha y con suerte, bella tartuga. Encara bi heba luz solar y me pensé de fer-lo. De feito, una colla de foranos yeran prencipiando a fer snorkle. Pero dentre que levaba masiau capuzón en o diya y que a marea yera baixa -o qualo yera pior ta veyer os bichos marinos- pos a la fin no lo facié. Si ixo, ta maitín! -pensé. A parti costera d'o sanctuario teneba bells manglars y paisaches que ufriban bella foto polida, con un bandiador artesanal ficau en l'augua en a parti de poca fondura.

Continé o mío camín y chité bencina en una d'ixas botiguetas artesanals an que meten as
redomas de cocacola plenas de combustible en a puerta y que tanto me trucoron o ficacio a primera vegada que las veyé. Una muller polida y agradable me vendió bien contenteta dos redomas de litro y a tirar! Asinas arrivé en Siquijor, que ya veyé por alto o primer diya quan plegué en o barco. Pero antis facié un chiquet alto en un paseu maritimo que yeran fendo a l'altaria de Larena. Una vegada en Siquijor lugar, marché ent'a suya famosa ilesia de San Francisco d'Asís, que destaca por o suyo campanario de puenda espanyola y que en o suyo arredol bi heba un parquet do yeran collas de zagals y zagalas d'instituto chugardiando y sonredindo foriconers quan feba una gambada dentre ells. Y d'astí, con as zagueras ralladas de sol, visité a placha de Paliton, a man d'o mío aloix. Yera chicota pero polidiza, y con bell forano pero no pas guaires, veyé plegar a nueit dende astí, posau en l'augua dica que una medusa m'ixorrontó y decidié de posar-me en l'arena. De nueitz, cené por astí, en a parti más ambientadeta de San Juan, y marché luego t'o leito pos iste atro diya tamién m'heba dixau escamallau.

A l'atrol diya, o mío primer destín estió o arriu sozterráneo de Sambulawan. No lo heba
visto en garra guida, pero un chicot cartel quasi amagau y que trobé o diya d'antis mientras yera por Kagusuan lo anunciaba. Arriu sozterráneo y yo con ganas d'espelungas ixe diya. Sin asperar-me guaire en no tener fama, caleba dar-le una oportunidat. Y bai si fació honra! Tanto que estió o que más goyo me fació de Siquijor y una d'as atraccions naturals que más goyo m'ha feito de tot o país. Iste río sozterráneo se puet contimparar a o que visité en Jovellar -poco conoixiu- u a las espelungas que facié en Samar -poco conoixida- y Sagada -muito conoixida pero que no dixa de fer vez. Una familieta cusiraba a espelunga y un guida bien maho, dito Herbert, me levó y me fació fotos y videos arrienda. En sí a espelunga teneba tres partis: una cambra con una boira de moriciegos, an que a esferencia d'as atras espelungas que heba visitadas dos diyas antis, bi'n heba grants y chiquetz. Una cambra con asabelo d'estalagtitas y estalagmitas repolidas, a la que caleba acceder acochando-se muito mientras un troz de bells 10 a 20 metros y que me dixó esquinazau. Y o millor de tot, un río sozterráneo con as auguas más plateras que mai he visto, a buena temperatura y que caleba arrecorrer a nado mientras bells 10 minutos a traviés d'un biscalamo-gruta. Tamién bi heba bell bicho y bella araina chigant qu'ixorrontaban, pero Herbert me dició que no yeran periglosas. Le demandé quán ubrioron ixa alfayeta, y me dició que en 2018. Por ixo no la trobé en garra guida!

Vista ista gruta y emocionau d'o goyo que me'n fació, me despidié de l'agradable familia y de
Herbert, y me perdié con a moto por os barangays costers a l'altaria de Lazi, asabelo de rurals y mica turisticos, y que febas unas envistas magnificas. A metat trobé un restaurant que feba buenas farchas, en linia de costa, y yo solenco astí que me facié un sobrebuen tocín en adobo filipino, una d'as mías comidas favoritas d'o país. Y d'astí marché t'o sanctuario marino de Tubod, a man de San Juan. Ista vegada sí que teneba una mica más d'animo y facié snorkle astí. Con tot y con ixo, unatra vegada reconoixco que no sé apreciar guaire bien o mundo sozmarino. As colors, os corals y os bichos yeran repolius, sí, pero tot me pareixeba o mesmo, muito parellano a lo que trobé quan facié submarinismo en Apo Island pocos diyas antis. Pero bueno, caleba fer-lo y no teneba guaires cosas más a fer. Asinas que astí m'i estié quasi una hora capuzando-me!

Y d'astí marché t'a fuent de Capilay, un par de badinas en metat d'a plaza grant de San Juan,
bien aprestadas y que se furnen de l'augua d'un ibón que ye chusto debaixo d'o centro d'o lugar. Una badineta natural y urbana, lo menos curioso, y me fació alcordanza d'as que se troban en Rotorua, Nueva Zelanda, encara que istas zagueras son termals. Arredol heban feito un parque y teneban un restaurantet an que muitos locals pasaban o diya. Miré de brendar astí, pero tardoron una hora en servir-me y mientras ixe tiempo os mosquitos me se minchoron vivo. Y ye que en puenda baixa, istos filipinos se prenen as cosas con calma.

En ixas que una mica carranyau en haber tardau tanto, voy a pillar a moto y tornar ta l'aloix ta fer-me una ducheta, y veigo que he cacegau as claus. Las busqué y busqué. Rechiré y
esfacié a mía cartera tres u quatre vegadas, demandé a totz y m'aduyoron a buscar-la en o parque y en o restaurant, pero no i apareixioron. Asinas que ya de nueitz dixé a moto astí, torné ta l'aloix en un tricycle y me sincusé. Bien mahos os aimos de l'hostalet, m'aduyoron en tot y, encara que habié de bosar 200 pesos (3,5 euros) por fer una nueva clau, me dioron tanimientres una nueva moto ta continar arrecorrendo a isola o dieta que me faltaba: a Marqueta 9. De nueitz marché t'o fosal de San Juan, an que os locals yeran metendo vilas a os suyos familiars por totz os santos, y tamién marché t'a celebración local en o poliesportivo d'o barangay de Solango -creigo que yera ixe vico-, an que ninos y adultos yeran disfrazaus, feban momos y alternaban os bailes de Michael Jackson con un concurso de mises d'o barangay. Ta rematar, cené en un restaurant costero una pizza sobrebuena, mientras ascuitaba mosica en directo y, aquí tamién, os cambrers nos danzoron Thriller y atras cantas terrorificas que heban aprestau t'a ocasión.

A l'atrol diya pasé as zagueras horas en Siquijor con a Marqueta 9 arrecorrendo os pueyos d'o centro d'a isola. Me desayuné en un hotelet alto d'un lumo que teneba unas envistas
esparpallants, y en continar movendo-me por ixos monts, va y puncho a rueda trasera. Dentre que yera en o mont y que yera festividat en toda a isola y tot o país, me costó muito trobar un puesto do m'aduyasen a cambiar a cambra d'a rueda. Sin dubda, as motos no facioron pacha con yo en Siquijor, pero agora lo veigo como un anecdota curiosa a recontar. China chana torné ta l'hostal, me facié una ducheta y emprendié o mío camín de tornada ta Manila pasando previament a tardi y a nueit en Dumaguete. Antis de dixar Siquijor, me vagó de visitar un fosal, an que yeran mainadas de chent visitando os suyos familiars y fendo celebracions relichiosas. Tamién aproveité ta desayunar-me por segunda vegada en un buen restaurantet costero.

Tal y como deciba en o primer post, Siquijor ye una isola que naturalment tien de tot: plachas, ecosistemas sozmarinos, güergas... y más que más espelungas esparpallants. Por contra, os paisaches en a moto, estando repolius, no'n son tanto como os que se troban en atros puestos. Quatre diyas son o minimo ta estar-se-ie. Quatre diyas y muitas enerchías. Tamién tien una infraestructura turistica adecuada ta disfrutar-la con ciertas comodidatz. Pero d'atra man, me trobé una chent masiau intresada de cabo quan, mirando d'escular-te u pasando d'ufrir un buen servicio, más que más en as partis costeras. Os propios turistas se veyeban menos motivaus y creigo que iste component social aduya a fabricar ixa imachen de Siquijor como una isola que ye bien, pero no pas tanto como Siargao u Camiguin. Ye verdat que istos factors negativos son comuns en puenda baixa, quan bi ha pocos turistas y en cheneral se tienen menos ganas de treballar. Me lo he trobau tamién en Pangasinan, Zambales u Batangas, por eixemplo. Y antimás, os zaguers dos diyas que i estié yeran festivos nacionals y a os que les pertocaba de treballar no se les notaba guaires ganas. Con tot y con ixo, y ye una mica triste decir-lo, Siquijor ganaría muito potencial si transmitise l'ambient que transmiten atras isoletas como Siargao u Camiguín. Y si no lo fa, no ye por falta de maravillas naturals.


2 comentarios:

Anónimo dijo...

Muitas gracias por los tuyos posts. Son bien interesants. ¡Me fa firme goyo leyer-te!

Choben dijo...

Gracias a tu! En verdat isto ye un diyario personal que foi en aragonés. Como no bi ha guaires cosas ta leyer en aragonés, pos lo foi publico. Abrazos!