6.4.25

De cómo as Filipinas cambioron, de cómo as Filipinas me cambioron [Resenya de "El individuo flotante" de Marino Pérez Álvarez]


Manila, 2017. Soi encantuchau con o mío nuevo treballo en a Universidat de Santo Tomás y as nuevas experiencias que soi tenendo en as Filipinas. Me trobo con bella cosa sorprendent cada diya, un nuevo estimulo fisico u en l'esmo, y no sintié rutina dica pasaus nueus meses. Pillar un jeepney signifca tresbatir o control d'o tuyo cuerpo ta fer parti d'un cuerpo comunal, rai a tuya edat u chenero, y tot o mundo pareix aceptar-lo. Y nunca no refuses un karaoke, porque cantar solenco no fa sentiu, y cantar de conchunta ye o millor divertimento, mesmo si no tiens voz, porque no bi ha "millors voces" u "a millor voz". Y si creyes que la tiens, a colla te deixará cantar o mesmo numero de cantas que no t'a resta, y tot o mundo felizment l'acepta. 

Pero en bell inte, amenistaba un aposo (individualista), amenistaba andar tranquilament por o parque, aliviar fundo, y relaixar-me. No yera fácil quan no bi ha que un grant parque en a ciudat, Luneta, pero por fortuna, viviba si fa u no fa a man. I fue, pero mientras as pocas horas que i estié, muita chent maha venió enta yo querendo charraputiar sobre qualsiquier cosa u m'ufriban fer dance urbano con cantas horteras. M'encantaba, pero yo quereba estar-me solenco! Bells diyas dimpués, charrando d'ista experiencia con una companyera de treballo choven, independient, ilustrada y de clase alta, me recomendó que emplegase auriclars u que fese como leyeba un libro, mesmo que fuese mentira, y teneba razón. Pero dimpués de bella meya horeta, amenistaba sentir a calor d'os socials corazons filipinos. Y tot ixo me remeraba a la mía infancia en Venezuela. 

Manila, 2024. Dimpués de bellas malas experiencias, más que más en Vietnam, torné t'as Filipinas, y torné a fer os míos viaches arredol d'o país, os míos paseyos por os barangays, y a os míos momentos de relaixación en Luneta. Manimenos, agora trobé multituz de personas mirando-se os suyos smartphones -mercaus gracias a o desenrollo economico d'o país dimpués d'o Covid-, más foranos que no antis, y garra persona venindo ta saludar-me y querendo tener una chicota conversación. Trobé, como "El individuo flotante" diz, personas solencas vivindo chuntas. Y lo trobé triste, y mesmo desesperant. 

Encara en Manila, esforigar en os disparixients tradicionals barangays y mercaus de clase baixa, os fosals u as galleras, te fa sentir que yes en a Edat Meya. Y "El individuo flotante" con precisión adhibe que ista mena de sociedat comunitaria, alacetada en actituz socials en as que l'invidualismo quasi no culle, ye a sociedat que se dio dica o Renaiximiento. Y sí, pareix que a disparixient Manila te leva dreito ent'a Edat Meya mesmo en os más chicoz detalles. Sindembargo, o libro concara un reto aquí: siempre ye sospeitoso charrar d'a primera vegada de bella cosa, y encara que Marino Pérez Álvarez esfende fuertement que o prencipio d'o individualismo moderno surte en as sociedaz post-Edat Meya, tamién dixa a puerta batalera a bella mena d'individualismo mientras o desenrrollo d'as antigas polis griegas. 

Tornando t'a Manila de 2017, muita chent -dentre ella, os míos companyers en a Biblioteca Miguel de Benavides- me se miraban tristos quan les deciba que viviba solenco. Ta ells, yera a cosa más depriment en a Tierra, pero yo por dentro me pensaba que nunca no viviría con dengún, fueras de talment d'a mía parella u familia, porque no quereba estomacar ni plegar a acuerdos con dengún y quereba estar perén libre. Curiosament, una d'as personas que me deciba ixo y me se miraba con tristura trobó anyadas dimpués una buena oportunidat ta desenrollar una vida individualista en Madrit, y pareix que no quiere tornar más a la vida social Filipina. Y iste ye unatro d'os puntos febles de "El individuo flotante": no tracta con prou profundidat as condicions economicas que permiten y empentan o individualismo, encara que las mencione. En o mío caso, disfruté -y trobo a faltar- as sociedaz comunitarias como a d'a Manila d'o 2017, pero lo feba dende una anvista individualista: no viviba en una cambra con atras cinco personas a rebutir de mosquitos, escarabachas y ratas, sino solenco, con todas as comodidaz y servicios posibles, y con un buen salario. Ells -as Filipinas socials- yeran un refirme psicolochico y filosofico t'os míos menesters y as mías errors derivadas d'o mío excesivo individualismo, y m'aproveité d'ello quan lo amenisté sin renunciar a las avantallas d'a vida individualista, o que feba ista ilusión hipocrita encara más individualista. 

A puyada d'o individualismo dimpués d'a Edat Meya ha feito que os humanos abandonen as suyas referencias tradicionals -dios, familia, rei, y dimpués, nación- ta ir china chana fendo-se ells mesmos as suyas referencias, ta finalment tresbatir-se de raso en o suyo individualismo, pos amenistan trobar bell significau dentro d'ells mesmos. Ironicament, istos significaus se trigan en os "mercaus d'os significaus" externos, y simultaniament, os crompadors troban a la resta de chent como enditaz a "emplegar seguntes convienga". Mesmo que iste analís siga estau present por más d'un sieglo, Pérez Álvarez lo explica y desenrolla clarament, considerando a ideya de "comunidaz salvificas" t'os substitutos d'as referencias tradicionals. Hue, os individuos substituiguen a dios u a la familia por a bachata, a luenga aragonesa, nuevas creyencias relichiosas u o CrossFit, mesmo quan no tien garra razón tradicional u substancial ta prener-los, como a familia u o lugar. U mesmo pior, preban de solucionar o individualismo autoexplotando-se -fendo un máster, dimpués unatro máster, dimpués una tesi, dimpués unatra tesi, dimpués a carrera de matematicas- chenerando más estrés y más individualismo. Iste proceso se fa encara más dolent con a espardidura d'os smartphones y os retes socials, a rebutir de "comunidaz salvificas" de fácil acceso, desenrrolladas baixo encolorius y adictivos patrons individualistas como a "cultura d'o me fa goyo" y a "cultura d'o selfie", con o resultau zaguero d'o proveito d'unas pocas companyías globals que venden una imachen de libertat mientras ufren y empentan una esclavitut adictiva.

Iste analís no ye orichinal, pero ye preciso y bien argumentau en a obra de Pérez Álvarez. Manimenos, os esborrallos de solucions que l'autor suchiere -por eixemplo, controlar tiempos, espacios, u fer natación- son febles y restan poder a o conchunto d'o libro. Pérez Álvarez tamién esfende una progresiva limitación d'os retes socials, pero por a mía propia experiencia, podría estar millor trancar de raso, como con muitas atras adiccions. Mientras critica o mindfulness y atras psicolochías -muitas d'ellas individualistas- baratas, o que ell fa en o libro no ye guaire esferent, pero muito más formal, refinau, y, dende a mía anvista, útil. En iste sentiu, o suyo veilau refuse a las psicolochías y filosofías scientificas y analiticas, en favor d'opcions rigurosas humanisticas, ye masiau radical. 

"El individuo flotante" ye una obra que mereix estar estendillada y leita amplament, no analiza so cómo os smartphones y os retes socials nos fan más y más infelices, sino que tamién proporciona analís sobre cómo nos somos tornando más y más individualistas, sin referents solidos, sin camins, considerando a la resta como entidaz a "emplegar quan convienga": a la finitiva, a soledat imple os nuestros esmos, estando l'alacet de muitas d'as malotías psicolochicas actuals. Curiosa y ironicament, leyé "El individuo flotante" una semana en a que tres personas esferents me canceloron citas en o zaguer inte: mirando de superar o mío individualismo y de posar compromises dimpués d'as mías experiencias en Manila, o que soi trobando ye chusto más y más individualismo. 

Antis de rematar, me sincuso por escribir una resenya individualista de un libro que ofreix claus ta superar o individualismo, pero no podría haber-lo feito d'atra traza. "El individuo flotante" ye un excelent libro d'autoaduya y d'analís social, encara que l'autor tienda a criticar os primers. De feito, m'ha aduyau tanto como escribir os míos blogs. 

"se troba baldau de treballo y no estomaca más a suya tesi en a UNED, su mai, casa suya y a suya carrera, a chen a la que cal saludar u que te saluda, alavez decide fer casamuda t'atra ciudat, que l'aspera como nueva, an que tendrá atro treballo, atra muller, atro pasatiempos, amistanzas, maledicencias. Asinas a suya vida se renueva entre casamuda y casamuda..." (adaptau de "Ciudaz invisibles" de Calvino, 1972, mencionau en a pachina 165 de "El individuo flotante"). 


Pérez Álvarez, Marino (2023). El individuo flotante: la muchedumbre solitaria en los tiempos de las redes sociales. Deusto.  

No hay comentarios.: