11.1.25

Enta Echipto (ii): estimulos t'a reflexión

Cosa nueva puedo decir d'as onicas d'as siet maraviellas d'o mundo antigo que encara contina en piet y que, con os suyos 4600 anyos, dicen que puet resistir o enriste de cinco bombas nuclears como a de Hiroshima. Fuesas de lolo, pai y fillo, Keops, Kefrén y Micerinos, a suya construcción encara alza secretos y misterios, y mesmo en 2023 un analís con muons esclafinioron una nueva cambra, encara sin explorar, en a grant piramide de Keops. Con tot y con ixo, as mías espectativas, veyendo o espectaclo de slam turistico de Giza, no yeran guaire altas: m'entrefilaba milentas de turistas fendo postureu y locals mirando d'escular-los con qualsiquier traste u bella mierdeta de gambada en os arguellaus y sufiertos camellos y caballos. Pero no por ixo podeba deixar de veyer una d'as principals fitas arquelochicas y historicas d'a historia d'a humanidat, prou que con guida, ista vegada en colla y pillau de gufanya con un bono de Revolut. Y ye que si o diya d'antis visité as más intimas piramides de Saqqara y Dahshur con guida privau, agora en as grants piramides de Guiza pensé que ixo sería cacegar diners, pos a la fin, con guida privau u en colla, sería rodiau por milentas de personas igualment. 

Y no iba desencaminau con as mías envistas, pero tot milloró muito quan me pertocó de guida un hombre nubio mahismo y experimentau que se feba clamar Sheriff y que portaba un chapero acorde con a suya embotada. Sheriff levaba más de 20 anyos treballando comoarqueologo en as piramides, y nos deciba con argüello que participó en l'analís d'a pintura roya que encara se'n conserva en o rostro d'a esfinx. Mientras quatre horas, Sheriff nos explicó asabelo de bien a historia d'as piramides, o suyo proceso de construcción, as novedaz en o suyo estudio y a suya impronta mientras o paso d'o tiempo, de vegada que de cabo quan le pertocaba de carranyar con bella clica de chovenoz curiosos pero irreverents, que sin guaire malicia pero sin respeto l'interrumpiban ta mirar de trucar o ficacio de nusatros foranos, y de quitar-nos bella foto. Y ye que, como parti d'os programas educativos d'o país, os escolanos de toz os lugars visitan as piramides, y muitos ninos y chovenoz i van tot ilusionaus, estando a primera vegada que veyen foranos. As ninas tamién montaban en camello, chilando de cerina, como si fuese una montanya rusa. A o guida tot ixo le zurciquiaba y a muitos foranos tampoco no les feba goyo, pero a yo me remeraban a las mainadas de criez filipinos. 

Ixo sí, si os ninos filipinos son muito respetuosos y ascape se sincusan si les ne dices bella cosa, aquí os ninos yeran desafiants, fendo una mena de dialogo a chilos con mayestros y guidas, que si bien no entiendo arabe, soi seguro que les repuliaban bella cosa asinas como "¡que te estés quieto, coño!". Con ixas situacions m'alcordé de quan o guida d'o diya d'antis m'heba dito que o servicio militar ta masclos yera obligatorio en Echipto, y estoi que ye o trango d'a formación y educación ta que prengan una mica de rispeto y disciplina. Continando con as piramides, a presión turistica no fació que las deixase de disfrutar, y como digo, a la buena experiencia aduyó y muito o guida Sheriff, que con a suya profesionalidat y o suyo buen implaz ye un espiello en o que tot o país s'habría de mirar. En rematar, Sheriff nos dició que no feba vez entrar en l'interior d'as piramides, que antiparti d'a entrada extra que cal bosar, no son decoradas con cheroglificos ni estatuas, y que son a rebutir de chent entrando y salindo ascape por a presión d'os guardias, en un turtuoso caminyón de bells 40 minutos. Mesmo me dició que si heba estau en a piramide roya de Dahshur o diya d'antis, ixa yera muito millor experiencia y que o que trobaría dentro sería o mesmo. A yo rai, mesmo sabendo que sería una güenya, no iba a deixar pasar a oportunidat de ficar-me en l'interior d'una d'as maraviellas d'o mundo, mesmo más agora que se sabe que bi ha una cambra secreta encara por ubrir. Pero quan veyé una luenga coda de más d'una hora en o exterior, cambié d'ideya, y la sustituyé por fer-me selfies chusto en ixe momento que o sol pasaba por a tuca d'as piramides si pillabas un buen angulo. 

Rematé a mía estacha en a plana d'as piramides, y chusto voi y s'acolotan os datos d'o móbil, por o que mover-me por a ciudat sería más embolicau. Carranyau con l'amo de l'hotel, que me la vendió en teoría con prous datos ta tot o viache, me costó de fer a recarga pos no teneba o numero de telefono. Dimpués d'o mal rato y de chentar, decidié de marchar t'o Cairo Copto, a parti historica cristiana que pareixeba daba ta visitar en dos u tres horetas. Os cristianos coptos suposan alto u baxo o 10% d'os 110 millons d'echipcios, y a suya cultura y patrimonio, encara que amagaus por a grandaria faraonica, no s'han dixar eslampar si se vien t'a capital echipcia. En o bico, de callizos y laberindos estreitos y frescos, que feba remeranza a la chodería de Cordoba y en menor mida a os arredols d'a carrera Pabostria de Zaragoza, y que transmitiba una calma inusual en a chunga d'o Cairo, veyé asabelo d'ilesias, como a famosa ilesia colgant, a ilesia de Sant Chorche, a de San Serchio, y a de San Baco, que alza una espelunga capilleta que a tradición diz estió fogar de Chesús, María y Chusé mientras fuyiban de Palestina. En beluna d'ixas ilesias yeran fendo misa, y me i quedé bells minutos, estando curiosa a sensación d'ascuitar a liturchica luenga copta, derivada de l'antigo echiptcio. En ixe bico, a proporción de chent mirando d'escular-te yera más baixa, si bien a sagrada capilleta yera presidida en alto, malas puyar os escalerons de salida y encara dentro d'a ilesia de San Baco, por una botiga de beliquez. 

Manimenos, o que más me chocó en ixe bico cristiano estió a suya comunidat. A'l canto d'o fosal, pasé por un recinto de celebracions an que una colla de bellas cinquanta personas yeran fendo una lifara, mesaches y mesachas, por un regular chovens, beluns d'ells y d'ellas chungando a futbol en un campet de yerba artificial, toz mezclaus, como si me trobase en Espanya. Denguna mesacha con panyuelo, y o suyo estilo yera muito más casual y espontanio, con vaquers, chambretas, poco u dengún maquillache, en contraste con os velos y sayas, y os maquillache bamboso en morros y uellos propio d'as mullers en atras partis d'a ciudat. En atro puesto, bi heba una chicota cafetería con a mesma atmosfera, y do una mesacha, que feba parti d'una colla de tres, me se quedó mirando fito-fito, le dició bella cosa a las atras, y chiroron o rostro ta mira-se-me. No sé si me pareixería a bell primo suyo u qué, pero tanto descaro, que mesmo me fació sentir incomodo, no pareix mica común de mullers enta hombres en atros puestos. En resumen, sin estar un bico moderno, pareixeba que me trobaba en occident. 

Visto o bico copto, visité a cercana mesquita de Amr Ibn Al-As, orichinalment d'o sieglo XVII, encara que reconstruita muitas vegadas, a zaguera en o sieglo XIX, y que fa vez ta fer una visiteta. Y d'astí, ya en o lusco, pillé una mototaxi ta marchar t'o bico de Zamalek, que heba visto recomendau como modernet. Disfruté, como siempre, de chugar-me a vida en a chungla de trafico anarquico indo en una moteta malfarchada y sin casco, y por o camín veyé como as carreras y os bicos yeran más modernez d'o que m'asperaba. Bi heba muitas luces en botigas y fronteras, tanto que pareixeba que me trobaba en Hanói sino por a existencia de zeras. Bells letrers yeran en arabe y atros en anglés, igual que en a capital vietnamita belunos yeran en vietnamita y atros en anglés. Y finalment, en Zamalek, me trobé un bico universitario de carreras d'un carril con escolanos y foranos, mica fachendoso, que transmitiba muito buen rollo, y muito moderno, con muita chent en a carrera cenando bella pizza, fendo-se bell café u fumarriando, pero no pas zorrupiando. Aquí, bi heba chent de todas as relichions y esteticas, pero de tal traza que pareixeba tot muito más libre y cosmopolita, sin as presión d'as tradicions ni as relichions. Sin dubda, estió a millor traza de rematar un diya asabelo d'estimulant intelectual y socialment, ixo que tanto busco en os viaches, ixo que tanto goyo me fa d'as granizas ciudaz de mercenarios. 


3.1.25

Enta Echipto (i): prou de tranquilidat

Puya a man ta aturar os autos y asinas esnavesar a rua, no mires de trobar ceras por do caminar, trycicles, calesas y camellos chunto con autos que van perdendo piezas mientras os suyos conductors fan tot o posible por meter-los a 100 km/h, trato dreito, con contacto corporal, pero no pas agresivo, u a lo menos, no pas peligroso, ulor a mezclallo de fumo, basuera y repuis de toda mena de viellos estars vivos, ruidera, ruidera y más ruidera a todas horas... Bienplegau en o Cairo, y con cierto goyo, pos o cuerpo me demandaba una mica de Manileta, ixa mena de ciudat de mercenarios que a dengún u quasi dengún occidental le fa goyo, y que como ya sabez, a yo m'encantan. U millor dito, bienplegau en Giza, pos mientras escribo ista entrada no'n he visto más. 

Y ye que una mica canso, u millor dito, fastiau, d'a tradicional y boinarrosca Kosice, ya fa tiempos me prenié ta Nadal un viache t'o Cairo, una d'as mías cuentas viacheras pendients, y que dende l'aeropuerto de Budapest me pillaba prou bien. Y no una cuenta viachera qualsiquiera, sino una bien grant: y ye que nunca no heba pisau antis o continent africano, si descontamos una breu escala en Casablanca que facié en 2008 camín ta Canadá. Y cata que pillé o viache pensando más en eslampar d'a fredor, pero en verdat, si a toz os míos companyers espanyols en bella parti les pesa o tedio d'a segunda ciudat eslovaca, a yo, culo inquieto que no estomaca ciertas actituz viellunas, pos encara más. 

En iste contexto, ahiere diya 19 d'aviento aterricé en l'aeropuerto internacional Esfinx y
habendo-me estudiau bien y apanyau transporte, tarcheta SIM y hotel, aterricé de nueiz en o mío hotelet en a gran avenida paralela a las piramides, con balconada mirando-me-las bien cerqueta y an que me recibioron muito bien, de vegada que miroron de vender-me toz os suyos productos turisticos. O bico d'a zona ye una favela muito turistica, con carreras sin asfaltar y a rebutir de casichonas y edificios a meyo fer, con toque a barangay manilenyo, y que por o rete charran que ye muito peligroso, pero en verdat no'n ye: simplement, ye a visión y a cerina d'o turista occidental poco acostrumbrau a istos puestos. Ixo no quier decir que si te troban forano, no se metan a fablar con tu mientras cinquenta metros ta mirar de vender-te bella cosa, y quan aturan, no te'n faigas, que'n apareix unatro ta fer o mesmo. No miento si digo que a primera vegada que salié de l'hotel, mesmo estando de nueiz, en cincocientos metros "m'encorrioron" por relevos bells diez hombres y ninos mirando de verder-me bella figurina u bella cursa ufrindo chalanguera conversación. Con tot y con ixo, habendo viviu en Hanói mientras un anyo, y en menor mida, tamién en Manila mientras quatre, os pobrichons ya me pillaban con o cul pelau. 

A l'atrol diya, ye decir, hue que escribo iste post, m'he pillau una cursa privada ta visitar as piramides de Saqqara y Dahshur, con guida, auto y conductor nomás ta yo. Ye a primera vegada que lo foi asinas, y m'he dixau diners, pero prou que tanto me se'n da: viengo precisament ta veyer y conoixer o millor posible, dentro d'o turismo, l'arqueolochía echipcia, y no m'aganaba de fer a parti más pura d'a experiencia con una colla d'atros vinte foranos que ves-te-ne a saber si salen chorro a'l vies u van con mainada rebordenca y malcriada. Antimás, a l'amo de l'hotel le dicié que bosaría pero que no quereba sorpresas de posibles sobrecostes posteriors, como heba leito en o rete y como se veye que ascape te quieren fer por qualsiquier coseta. 

Y la verdat, ha merexiu a pena: o guida me levó en primer puesto a veyer a piramide de Saqqara, a más antiga de todas d'as d'Echipto con 4650 anyadas de viella, y os templos d'arredol, a rebutir de cheroglificos sobre a mitolochía y a vida cutiana d'o Antigo Echipto que m'explicoron muito bien y en particlar. Tamién aproveité y facié una chicota gambada en camello, que si bien no yera una d'as mías ilusions, me la ufrió o guida de bote y voleyo. Si cosa me chocó ye o relativo buen estau de conservación d'os cheroglicos feitos en relieve, beluno d'os mesmos encara conservando pintura, tot y que muitos turistas encara los tocaban y mesmo s'apreciaban marcas de claus y atros fierros de bell garrulo desucau. Y me chocó tamién o bien que dibuixaban os rinoceronts, una d'ells mesmo desacupando-se con un cocorel minchando-se o bibirón. 

D'astí, fuemos a o conchunto de Dahshur, con a piramide bandoniada y a piramide roya, as dos mandadas construyir como fuesa d'o faraón Seneferu fa bells 4600 anyos. Seguntes o mío guida, como a primera piramide salió mal, o faraón le dició a o suyo arquitecto que, u la tornaba a fer y saliba bien, u le mataba, y asinas ye como se fació a segunda, a roya, perfecta. Con tot y con ixo, no he puesto corroborar a historia por o rete. En sí, a plana d'o puesto ye esparpallat, y permite apreciar a grandaria d'o disierto chingarriau por piramides por toz os costaus, veyendo-se as de Saqqara, as de Giza y una intresant, dita Negra, no guaire luent. Ista zaguera ye quasi espaldada, pero a suya tuca ye una d'as pocas que se'n conserva, y se alza en o Museu Echipcio d'o Cairo. Sobre a piramide bandoniada, cal decir que ye a onica que conserva a más grant parti d'o recubrimiento orichinal de caliza pulida, pos en a resta d'os casos fuoron furtaus t'atras construccions, y finalment, sobre a roya, he de decir que ye o que más m'ha impresionau d'a rota arqueolochica de hue: s'i dentra en un estreito y claustrofobico corridor de más de 60 metros y con una pendient baixant -en tornar, puyant- que te dixa, literalment, esquinazau y ixarranau, ta arrivar en as tres cambras propias d'a piramide: as dos antecambras y a cambra funeraria. Sin presentar cheroglificos, a esperiencia ye esparpallant, d'as más polidas d'a mía vida, y sobre arqueolochía y patrimonio, a millor dimpués de Angkor Wat y a espelunga de Covalanas. Aduya a iste sentimiento haber estau solenco mientras prou tiempo en l'interior d'a piramide, pos pocos guidas y poca chent quereba esnavesar ixe corridor, y tamién l'aire cargadismo, que feba que alentar mesmo fuese embolicau. 

Ta rematar a cursa, marchemos t'as runias de Memphis, an que veyemos a famosa estatua chigant de Ramses II, que no tien garra y no se sabe guaire bien por qué, y me levoron tamién t'o museu d'o papiro y una fabrica d'olios de perfumes, que sin estar guaire d'o mío intrés, complementaban bien a cursa. En Memphis, me fació goyo una esquela d'o faraón preniendo a dos d'as suyas mullers d'a cintura, en pose campion que vien de u ha de fer un trío -cosas d'a mía imachinación. Pero sin dubda, o millor d'a cursa no estioron os propios monumentos en sí, sino os recorrius d'uns ent'atros en l'auto por o Echipto puro y rural, an que veyé a rebutir de basuera por tot arreu, con garrapescaires esforigando biroya en ella, carreras de tierra y arena, denguna casa rematada, ninos en collas chugardiando, escuelas an que reinaba o caos, somers, caballos y camellos arguellaus y maltractaus, un funeral y una boda paraus en a carrera con lonas y a cada qual más tumultuoso, un mercau y dos garas de chaquientas furgonetas-transporte comunals, tot presidiu por a maxima lei d'o desorden y d'o "tira entabán sin miedo  u no te moverás". Una Manila u una Nom Phen, con muitas mezquitas, menos u denguna amabilidat, y sin dengún salseo entre cheners, lo que confirma una ideya que soi iu forgando mientras toz istos anyos: as esferencias entre as formas de vida penden muito más de custions economicas que de custions historicas u relichiosas.

16.12.24

Enta Cracovia: flor de primavera


Fa poco yera veyendo Emily en París, una pihautada de serie pero que atrapalla, y facioron una chicota clucada a Cracovia. A yo me chocó, pos no ye una d'as tipicas ciudaz turisticas ni fachendosas europeas, como Roma, Viena y a propia París, pero no le di más importancia. D'atra man, Cracovia ye, chunto con Budapest, una d'as dos ciudaz con cierta importancia y relativament cerca de Kosice, tot parixe indicar que os amigos que i viengan son más intresaus en a capital hungara, y chusto o segundo cabo de semana de noviembres anunciaban un orache alto u baixo bueno, asinas que d'un diya ta l'atro, pillé o bus de cuatro horas Kosice-Cracovia y me planté en a segunda ciudat de Polonia, que por atro costau, ye un país que nunca no heba visitau. 

I arrivé o viernes de nueiz, a ixo d'a meya t'as nueu, y os letres, cartels y pasquins no me dixaban endevinar que yera en unatro país: sino por ixa ele tachada (ł), as parolas se pareixeban muito, y mesmo en fablar, as formulas más comuns y sonoras d'o eslovaco (dobre, curva, dakujem) me pareixeban calcadas en o polaco. A fredor en as carreras y l'arquitectura decimononica austrohungara tampoco no aduyaban a trobar as esferencias, pero un estilo estetico más modernet, más que más en a chent choven, as sonrisas y un conoximiento más amplo d'o anglés ya deixaban entrefilar que sí, que yera en unatro país. Como a ciudat se veyeba bien ta caminar, y encara lo pillo con goyo dimpués de anyos en Asia, an que ye imposible de fer-se una gambada en paz, pos me dio por ir a piet dende a gara de buses dica l'hostalet, en un trachecto de bells 30 minutos que hese estau más amigable sin a rabior. Pero en l'hostal, mesmo con fredo y baldau, quité enerchías ta ir t'o centro historico, a tasament diez minutos, y arrecorrer-lo de nueiz, mesmo mirando de trobar, de baldes, bell puesto mahet de baile latino. 

A l'atrol diya, no me'n puyé guaire luego, diría que serían arredol d'as ueito y meya, pero en salir-ne as carreras yeran encara trancadas. Pareixeba que a ciudat heba teniu muita borina mientras a nueit y amenistaba o maitín ta descansar-se, y a mesma sensación, u mesmo más firme, trobé a l'atrol dominche de maitins.  Pero no tardó guaire en espolar-se, y arrecorrié bien o casco historico u stare miasto, con as fitas d'a torre Rynek Glówny, o mercau d'artesanato de Sukiennice, a basilica de Santa María, a replaceta d'o chicot mercau, an que heban aprestau un comedero benefico, y a barbacana de Cracovia, un d'os zaguers repuis d'os murs meyevals. Iste centro historico ye rodiau por un parque mahet, que arrecorrié dica plegar en o pueyo de Vawel, an que se troba a catedral y o castiello, que visité a l'atrol diya, o dominche. En ixa mesma redolada, en a marguin d'o Vístula, se troba o Smok Vawelsky, estatua en bronce d'un dragón que cada pocos minutos esgargalla una brenqueta de fuego, y que remera milenaria leyenda sobre a existencia d'un rapinoso dragón en ixe pueyo. 


D'astí, marché t'o bico chodigo de Kazimierz, a tasament cinco minutos caminando, y que hue ye o distrito hippie-hipster d'a ciudat. Aquí, entré en a sinagoga historica, que tampoco no ye imprescindible, y arrecorrié as suyas carreras, que invitaban a caminar y caminar, y no 
deixar-las eslampar, dica que a ixo d'a una colada, esnavesé o puent sobre o río Vistula ta plegar en Podgorze, tamién antiga zona de chodigos do visité a replaceta homenache a las victimas de l'holocausto, con siellas vuedas, y miré por difueras a famosa apotica chodiga Apoteka pod Orlem. Estié por entrar-ie, pero o pre d'a entrada me pareixió masiau caro ta un puesto que por difueras s'alufraba tant chicot. Dimpués, enfilé t'a usina de Oskar Schindler, qui salvó a muitos chodigos y a suya historia ye racontada en a famosa pelicula A Lista de Schindler, pero me trobé una hora de coda. En ixas que me miré en o rete a reserva t'a latro diya, dominche, pero en yeran todas acotoladas por tres días! Facié la d'aquell, y ya en o lusco puyé o lumo Krakus, poyet artificial alto d'un parque que ufre envistas sobrebuenas de toda la ciudat, y o millor de tot, un ambient tranquilo y familiar, con muitas parelletas chugando con os suyos fillez u amorosiando-se, y chovens en colla u pasiando os suyos cans. Y como pleguemos a tener maximas de 10 graus con sol, yo tant contento. 

Ixa nueit la pasé por o bico de Kazimierz, que de diyas heba trobau tant alternativo y buenrollista, pero lo que trobé no me fació goyo. Caminando, vi como un mesache chalanguero polaco miró de charraputiar con una colla de mesaches chovens italianos: o pobre polaco se pensaba, por a luenga, que yeran espanyols, y os atros le repulioron de malas trazas. Poco dimpués, en un callizo muito cerqueta d'a famosa replaceta Plac Novy, dos collas de criallos farutes espanyols pretoron a abatanar-se en metat d'a ruichona. Diría que yeran Erasmus. Y ye que, os polacos en o sentiu d'agresividat borinera y noctura tienen muita mala fama, pero yo o que me trobé fuoron espanyols que no se sabeban comportar. 

Como l'ambient en Kazimierz no yera guaire bueno, torné t'o centro historico, con chent más madura, encara que por cansera y fredor, no enduré guaire. Atra vegada, miré de trobar bellevento de baile latino, pero me quedé con as ganas. Y ye que, istos se gosan d'anunciar por retes socials, y agora que me los he sacaus, pos lo tiengo más embolicau ta trobar-ne. Tamién miré de trobar bella cursa ta Auschwitz en o dominche, pero yeran todas presas y acolotada, y en l'onico puesto an que teneban una vaga en portugués, me quereban cobrar 80 euros. No, no pagaré ixos diners por veyer un campo de concentración, y con tot o dominche de maitins disponible, a la fin me decidié por veyer o castiello de Wavel por dentro, que lo aproveité bien, y no porque fuese realment intresant (lo millor, una exposición de viellas tiendas de campanya turcas), sino por estar un puesto con calefacción: o dominche a temperatura baixó 10 graus y plegó en a muga d'o que o mío cuerpo puet estomacar, tanto que a ixo d'as cuatro d'a tardi prenié l'autobús de tornada enta Kosice firme contento: un puesto calentet y dimpués casa! 

Pero no puedo rematar ista entrada sin charrar d'o millor que trobé en Cracovia, y que hese pasau desapercibiu sino por a recomendación d'o mío companyero de treballo Claudio: os bars de leite, u en polaco, bar mleczny. Son bars que fan una función de comedor social, que prencipioron en o sieglo XIX, que fuoron promovidos por o gubierno socialista, regulando-los y enamplando as suyas ufiertas, y que encara son emplegaus por treballadors, estudiants, y cada vegada más, turistas. Y ye que ufren menús de comida tipica polaca por menos de tres euros: deixan o estilo a o costau, y ufren calidat y buen pre, y o millor de tot, una experiencia verdaderament local. En tasté varios, y o millor de toz estió o Krakus, en Podgórze, an que miché, entre atras cosas, os famosos pierogi u raviolis polacos. En custión de comida, a ideya de fundo d'a comida polaca y d'a eslovaca me pareixió bien parellana, con os kopytka polacos muito parellanos a os haluski eslovacos (gnocchi), y con os pierogi polacos muito parellanos a os pirohy polacos (ravioli). Manimenos, aquí sí que cal decir que os contrapuntos eslovacos son más sucosos que no os polacos, más que más por o formache emplegau. 

D'as ciudaz que he visitadas en ista parti d'o mundo, diría que agora mesmo Cracovia ye a que ufre una millor experiencia turistica. Piatonalidat, accesibilidat, historia, borineta y mesmo bell parque mirador bien pincho. Ciudat perfecta t'un cabo de semana luengo, ye experimentando una primavera de desenrollo, como as sonrisas d'a muita chent choven, disposada a aduyar-te u fotiar-te de buen implaz, contrimuestran. Y asinas lo aproveitan turistas europeyos de clase meya, que fan que por as suyas carreras imperen o anglés con marcau acento britanico, o espanyol, o italiano y o francés. Manimenos, ya experimenté beluna d'as contrapartida d'a masificación turistica: barallas de foranos, codas, y entradas acotoladas ta belunas d'as fitas principals. Y ixo que yera un segundo cabo de semana de noviembres sin festivos especials por Europa! Diría que Cracovia ye agora mesmo una flor de primavera, pero que l'habrán de cudiar bien ta privar que plegue a fuixina que la panse, como ha pasau con tantas atras ciudaz d'o viello continent. 

30.11.24

Enta Tatras: aqueras montanyas


Tornau de Viena y mientras chentábanos en o comedor d'o instituto, Claudio me proposa d'ir t'os Tatras ixe cabo de semana, como ya heban aprestau Cristina, Juan y ell. Y yo, que no me pierdo denguna, prou que dicié que sí. Antiparti, l'orache t'ixe sabado feba buenas farchas, amenistaba desconexión dimpués de foter-me toda a semana correchindo más y más desamens, y cada vegada que veyeba ixos monts dende o tren Kosice-Bratislava salivaba por puyar-ie, pos ye una cosa que no heba feito dende o Bisaurín fa dos anyadas con Chaime. 

Asinas que me'n rebellé bien de maitins o sabado, de feito encara de nueiz, ta plegar en a gara a ixo d'as 6:45 y pillar o tren que enfilaba ta Bratislava y que saliba a ixo d'as 7 coladas. En primeras me feba una mica de miedo no ir-ie guaire bien equipau, pos yera asperando a que me plegase a ropa d'iviernos que heba preso por o rete, pero ascape paré cuenta de que no caldría: nos fació un diya primaverenco y mesmo diría que a o sol pleguemos a pillar os 20 graus, cosa que dicen no ye mica común en istas tierras ta una primera semana de noviembres. O tren tardó tasament dos horas en arrivar en a gara de Strba, garra cosa a veyer con as cinco horas coladas que emplega ta Bratislava, y menos encara en companyía y conversación chalangueras. 

A primera sorpresa estió haber de pillar, en a mesma gara de Strba, un tranvía-cremallera que en menos de 20 minutos nos dixaría en Strbske Pleso (t'animo a que prebes a prenunciar-lo), puesto de partida d'a cursa, an que se podeba continar por tren-tranvía por toda la parti sur d'a serreta. No sabébanos guaire bien qué cursa fer, pos bi heba diversas opcions, y a la fin ranquemos ent'an que a más grant parti d'a chent iba, o itinerario más popular pero que no fa burro falso. Mientras una puyadeta d'hora y meya, esnavesemos selvas y parti más alpina, dica plegar en un ibonet y un churret d'augua an que chentemos a lifara y charraputiemos. Arredol de nusatros bi heba muitos cursistas, encara que sin plegar a la masificación. Yera poliu de veyer muitas familias con ninos, y ye que, como ya he dito bella vegada, un d'os goyos d'iste país ye una natalidat alta (lo menos contimparando-la con Espanya), y críallos y mainadas familiars por toz os costaus. 

O sol nos acompanyó mientras tot o trachecto, de cabo quan mesmo aganaba de mosquera, y, encara que os telefericos y bell par de pistas de blincos d'esquí anunciaban nieu, no'n veyemos mica, ni sisquiera en a tuca más grant, a Gerlachovsky con 2655 metros. Cal decir que os locals afirman que isto no ye común de noviembres, quan a nieu ya gosa de gubiernar, y que ista redolada ye estada siede de competicions d'esportes d'ivierno. Manimenos, agora, de nieu, no'n tienen ni zarrapita ni pon, ni sisquiera o tipico enfarinau mataconcietos. Y encara que o cambio climatico ye muito triste, una parti de yo s'aconorta en no tener que endurar inviernos y rabiors tant luengos como antismás. 

Feito o socalce en o churro, tornemos t'o lugar d'a gara, mientras por o camín no poca chent nos saludaba en Espanyol: y ye que, en un país an que les cuesta tanto sonredir como Eslovaquia, pareix que o espanyol de cabo quan les resulta atractivo. Ixo sí, dubido que sabesen entender y fablar bella parola más d'o tipico "hola" y "adiós", u ixo quiero creyer, a tenor d'as conversacions que tenébanos en a colla. Ya en o lugar de Strbske Pleso, chentemos en un restaurant tipico eslovaco, y servidor se'n demandó o suyo segundo halusky, con tristura. Y digo tristura porque ye o tipico plato con o que o mío buen taste s'enfolga, con formache y pasta, y en istos más de dos meses que'n levo, no me lo he demandau que dos vegadas. Rematadas as bieras chenteras, faciemos una chicota gambada por o lugar y enfilemos, baldaus, o camín de tornada, y encara que pleguemos a ixo d'as cinco coladas en Kosice, a nueit, a fredor y a cansera nos levoron ascape t'a ducha, t'o sopar rapedo y t'o leito. 

A cursa de Tatras, tipicas tucas alpinas, ye polida, y yo la amenistaba. Antimás, a infraestructura ta plegar-ie ye asabelo de bien feita, con os trens y o nuevo tranvía que arrecorre toda la serreta por o suyo sur, lo que aduya a que muitas familias y collas de chovens i vaigan a pasar o diya, mesmo dende Kosice. Manimenos, sin animo d'estar chovinista y confirmando con os mapas, me pareixioron una redolada en extensión en contimparación con os Pirineus u mesmo con as Tucas d'Europa. Y personalment, un diya resoliu, as ganas y a companyía d'os míos companyers de treballo facioron a cursa perfecta.

23.11.24

Enta Bratislava: perla fosca


Igual como con Viena, visité Bratislava fa ueito u nueu anyadas, encara que nomás por meyo diya. Meyo diya que no me dixó buena sapia, pareixendo-me una ciudat grisa, sin encanto, y ta par d'alavez a capital más fiera de Europa. Y por istas circunstancias d'a mía vida, tant tremolín, en dos meses ya m'ha pertocau d'ir-ie tres vegadas: una por unas chornadas d'o treballo, atra ta fer o examen de portugués brasilenyo Celpe-Bras, y a zaguera, a millor, con Enrique refitoliando pos as suyas carreras, de diyas y de nueiz. Ixo sí, o trachecto de cinco horas en tren dende Kosice, que en primeras me pareixeba repoliu, agora lo veigo como un catenazo. 

Lo cierto ye que ixa ideya que teneba no yera chusta. Y ye que, con o tiempo radiu, Yraida y servidor pillemos o tren turistico que quasi no pasaba por o centro d'a ciudat, que ye a millor parti, y se centraba más en a puyada a o castiello, reconstruito fa bellas pocas decadas dimpués d'un incendio. O centro de Bratislava ye muito poliu y fa vez, con as suyas carreras piatonals y replacetas, con o bulevar Hviezdoslavovo fendo muga, an que se troba o Teyatro Nacional d'Eslovaquia, edificio repoliu neorrenacentista. Y por atro costau, tamién fendo muga, os antigos murs y a seu gotica de Sant Martín, que en o suyo exterior tien una fuesa de bella persona que no trobo qui ye en o rete, meyo amagada en un cantonet feito por o propio mur d'a catedral, y que malas que la descubres ye tan intima y fresqueta que t'agana de pixar astí, como se nota que fan muitos zorros de nueiz por os repuis de pixau que i son. Sin dubda, o mío puesto favorito d'a capital eslovaca, y puestar que de tot o país. 


En o centro tamién se troba a famosa estatua Cumil, hombre salindo d'un botero, que no tien un significau o explicación concreta, fueras d'una sinyal en anglés que mete "Man at work", y 
que dicen que ye a fita más fotiada de tot o país, a principal atracción turistica eslovaca. No guaire luent se troba a puerta de Sant Miguel, repolida con un arco que permite o suyo trescruce. Enrique y servidor nos aloixemos a tasament cinco metros d'iste monumento, que agora en serio, a yo me pareixe o más representativo d'a ciudat. Y gracias a Enrique visitemos tamién o Slavin, monumento en homenache a los sorches d'a Armada Roya que luitoron por a liberación d'o país, ficau alto d'un pueyo en una zona residencial de clase alta, presidiu por un obelisco granizo coronau por una estatua, y do se troba tamién os repuis de quasi 7000 d'ixos sorches. Un monumento bien poliu, y sorprendentement, mica vandalizau, y ixo que no veyemos garra chendarma cusirando-lo. En os murs d'o templo apareixeban as principals barallas d'a guerra y a suya data, y entre ellas, a de Kosice. Y a puerta d'o templo teneba motivos partisanos en un estilo que feba alcordanza a o tipico d'as estacions d'o viacrucis en as ilesias catolicas. Tamién puyemos o famoso Ovni de Bratislava, un lenau alto d'o puent principal sobre o Danubio que ufre envistas esparpallans de toda la ciudat de vegada que tien un restaurant. Enrique luitó, atra vegada, contra a suya cerina a las altarias, encara que lo que de verdat feba cerina yera ixe puyador que verraba y feba rudios extranyos mientras se'n moveba. En ixa parti d'o río tamién prencipia o paseyo fluvial, que me l'arrecorrié bien quan fue a fer o examen de portugués, pos yera en a universidat Comenius, que o suyo edificio de letras se troba astí; ixe paseyet ye tranquilo, poliu y con restaurants estilosez tan pinchos como caros. 

A nueit que i estiemos Enrique y yo yera chusto a Nueit d'Almetas, y nos arrecorriemos os principals bars d'o centro d'a ciudat fendo-nos una biera dezaga d'atra, aproveitando que as bieras checoslovacas, mica carbonatadas, entran de buen implaz y no dixan a resaca d'as carbonatadas. Dondín dondiando a la fin rematemos en un bar latino dito Casa del Havana, a'l canto de l'hotel y d'a portalada de Sant Miguel, an que miré de bailar con beluna (bueno, con todas) d'as mesachas d'o bar con a onica intención de pasar-lo bien y fer-nos bellas risas. No desachero si digo que le'n proposé a 10 u mesmo 15, con toda a educación d'o mundo, y todas me refusoron furas. Que prou que denguno no ye obligau a bailar si no quiere, pero copón bendito, lo menos refusa con una mica d'amabilidat y tacto... digo yo. O caso ye que una d'ixas mesachas me dició que sí, y pos bailemos y nos faciemos unas risas. Dimpués no me la quité d'alto en toda la nueit, y a la minima aproveitaba ta amanar-se-ie u pasar d'un puesto t'atro y mesmo rozar a suya man en o mío culo. Y ye que istas mesachas son asinas, les charras una miqueta y ya piensan que quiers ligar con ellas, y claro, a suya respuesta ye un frío y furo "no", u tot o contrario. Tamién veyemos en o bar o tipico eixemplar de masto eslovaco capín que s'adedica a mirar fito-fito y con agresividat a las mesachas, con malas formas ent'a resta de mesaches, quasi buscando baralla, como si asinas fuese a conseguir ligar. Y a la fin d'a nueit, dos mesachas disfrazadas i entroron en o bar y se nos amanoron, rozando culo, pero como nusatros íbanos a la nuestra bola, a la fin pasoron, dica que i entroron dos mesaches con farchas de magrebís que sin meyar parola las prenioron d'unas trazas muito agresivas. Yo asperaba o napo, y en atro puesto mesmo a policía, pero cata que ellas les siguioron o chuego. No sé, muitas vegadas no entiendo os codigos d'istas chens y no aconsigo aceptar as suyas formas


A l'atrol diya, dimpués de feito o turismo que antis he mencionau, rematemos chentando en o Bratislavska Restaurancia, un restaurant y cervecería artesanal tipica eslovaca sobrebuena, chigant, mesmo con un teyatret-comedor an que fan conciertos de mosica tradicional mientras chentas u cenas, y con pres mica caros ta tot o que ufre. Astí minchemos gulás y pirohi, u ravioli tipico eslovako feito con masa de trunfa, y complementemos asinas as nuestras licions de biroya tipica eslovaca que prencipiemos a nueit d'antis minchando halusqui, plato nacional que fa alcordanza d'os gnocchi. Y ye que dende a pandemia soi prencipiando a cudiar una mica más a comida y o turismo gastronomico, cosa que nunca no heba feito y que soi seguro que Enrique agradeixió. Eslovaquia d'ixo no'n va mal, encara que socialment, como podez veyer con l'achar d'a Nueit d'Almetas, pos no ye o mío puesto, y a ixo cal sumar que Bratislava ye o más ubierto de tot o país! 

15.11.24

Enta Viena: selecto y masivo son incompatibles


Dos anyos y meyo feba que no veyeba a o mío millor amigo Enrique, de qui he charrau prou en iste blog, y ya en Europa, pos tocaba veyer-se. Y aproveitando o puent de Toz os Santos, quedemos en pasar un día en Bratislava y dos en Viena, encara que tamién prexinemos as opcions de Cracovia y Budapest. 

Asinas, o 31 de maitins Enrique pilló o tren camín ta l’aeropuerto de Barcelona y servidor, quasi a la mesma hora, lo pilló dende Kosice dreito enta Viena, en un trayeuto de seis horas que ya odio dimpués dimpués d’haber-lo feito en quatro viaches, si bien ye verdat que ista vegada me trobé con una alumna maheta de zaguer curso y charrín charrán se nos pasó ascape. Ya plegau en l’aeropuerto de Viena, asperé menos d’una hora t’a quiesta retrobada, y d’astí Enrique y servidor preniemos chuntos o bus ta Bratislava, do pasemos a primera nueit, que ya comentaré en atro post. A l’atrol diya, marchemos ta Viena, ciudat que heba visitau mientras una semana fa ueito u nueu anyos.

I pleguemos de nueiz, pos aproveitemos bien a visita en Bratislava, y feito o check-in en un hotel pincho y no guaire caro, que daba ta ir caminando t’o centro, pretemos a caminar,veyemos o monumento en honor d’os sorches d’a Armada Roya, y dimpués, os principals atractivos d’a ciudat: a opera, a Stephansplatz con a Columna d’a Pasa, as fuens y a catedral de San Esteban, tot chingarriau por botigas de luixo, como Rolex u Cartier, y a rebutir de turistas, más que más inmigrans aspiracionistas, que feban que muitas vegadas mesmo fuese difícil caminar. Sí, Viena quiere vender una imachen selecta ta un publico masivo ta quitar o más gran treslau posible, pero asinas rematará ganando mala fama. Y ye que muito se charra d’o problema d’a masificación turistica en Barcelona u en Venecia, pero Viena no se'n queda curta, y si miramos una mica as noticias, a chentrificación tamién afecta a os vecins de toda la vida.

Como curiosidaz, veyemos o Stock-im-Eisen, un troz d’arbre a rebutir de claus, tradición vienesa d’a puenda meyebal que o suyo motivo se desconoixe, y tamién aturemos en a casa d’a carrera Backerstrasse 12, an que se conserva un trocet de pintura renaixentista, y que permite fer una chicota ideya de cómo a mayoría d’as fronteras d’as casas vienesas en ixa puenda yeran tintadas. En ixa mesma carrera trobemos un bar dito Weinorgel, de muito buen rollo, con collas casuals charraputiando d’as suyas cosas, muitas vegadas mixtas, sin a presencia d’hombres farutes mirando-se fito fito y agresivament a las "fembras" (sí, ixo ye o que me soi trobando muitas vegadas en Eslovaquia). Nos faciemos una biera, u talment dos, y d’astí continemos una mica a caminata ta veyer de nueiz o Ankeruhr, pasache en alto que renuga dos edificios y construito en 1914, presidiu por un repoliu reloch de bronce con motivos astronomicos y relichiosos.

Malas veyer-lo, enfilemos t’o biquet de Stadttempel, encara en o centro y con tasament 10 u 15 barichoz que, sin estar de tot mal, no deixa d’estar a principal zona de borina d’a ciudat: no, Viena no ye ciudat t’a nueit. Cenemos por astí en una cervecería an que nos tractoron muito bien, y dimpués nos faciemos bellas bieras. En ixe poco tiempo, veyemos a un d’os cambrers mahos tricolotiando y forachitando d’o bar a un mesache, y en atro bar, que a suya cambrera yera mahisma de vegada que iba colocada, presenciemos una baralla más fura, que remató con a policía plegando-ie. Y a l’atrol diya, en un mercau tranquilo, en veyemos unatra. Y ye que Viena, si bien teneba más sonrisas que no Eslovaquia, se veyeba de vegada más estresada y agresiva. Ixa nueit la rematemos en una discoteca latina an que m’animé a bailar bella bachata, o que dio ta buenas anecdotas que emplirían unatro post. Con tot y con ixo, por dos bieras de consumición, a entrada y o guardarropas, nos deixemos 25 euros por cabeza. En ixe mesmo bar veyemos como una mesacheta ristolera y espontania latina que tendría poco más de 20 anyos levaba un estuche con rayas blancas prestas t’o consumo: les ne pasó a beluns  d’os suyos amigos, en consumió ella, y atras cayoron por tierra sin pareixer importar-le guaire. O perfil d’a chent en ixe puesto yera muito casual, mica fachendoso, choven, con prous estudians, y sin pareixer-lo, con diners, u a lo menos con prou cauquerré como ta pasar una nueit en ixe puesto.

A l’atrol diya nos costó una miqueta de revellar, y a ixo d’as 10 yéranos salindo de l’hotel ta desayunar-nos y mercar as entradas d’a opera d’ixe mesmo diya, que no’n quedaba que de piet. Las pillemos y pretemos a caminar por o circlo externo d’o centro d’a ciudat, veyendo por difueras os edificios d’o Museu Kunsthistorisches, d’o Museu d’Historia Natural, d’o esparpallant conchunto palaciego de Hofburg, y o parlamento austriaco, no sin deixar de pasar por os parques de Burggarten y Volksgarten. Ixa caminata remató en o no menos poliu concello de Viena, an que meyo amagada se troba a estatua en fusta d’un sorche meyeval empliu de claus, seguindo a tradición d’os arbres que he mencionau antis. En verdat, ista estatua, dita Wehrmann-in-Eisen, ye muito más nueva, pos se fació ta acaptar diners ta mesions derivadas d’a Primera Guerra Mundial.

Feita ixa primera caminata, repasemos con a luz d’o diya os puestos que hébanos vistos o diya d’antis de nueiz, aturemos en un callizo selecto y merquemos bells chicolates an que nos atendió una antiga cantaire d’opera franco-uruguaya, mahisma y que sonyaba con deixarEuropa y tornar ta Uruguay. Dimpués, marchemos t’o mercau de Naschmarkt, puesto una mica más social y a rebutir de botigas de concietos turcos y kurdos, y d’astí, tornemos ta l’hotel a deixar as bolsas y chentar en un puestet turco con valoracions buenas en Google dito Konig, an que me preté un iskender, plato de carne con yogurt que no heba tastau antis y que m’enamoró. Ya en o lusco, andemos dica a casa Hundertwasser, edificio expresionista feito en os 80, y que, en a mía opinión, ye sobrevalurau mediaticament, y dimpués continemos a caminata dica plegar en o parque d’atraccions, an que nos faciemos una foto en a casa Kugelmugel, chicota edificación esferica que un hippie decidió autoproclamar estau independient: l'hombre habió de pasar bells diyas en garchola por a chanada, pero dimpués o gubierno reconoixió a valura d’a casa, y bellas pocas centenas de seguidors encara continan con a chanza d’a republica independient.

En o parque d’atraccions, Enrique decidió luitar contra a suya cerina enta tot trasto que pilla altaria y me proposó de montar-nos en a rota graniza, simbolo d’a ciudat. Nos ne puyemos y mientras el yera posau y nyervudo, trobó o refirme d’una parella griega asabelo de maha, con qui charraputió mientras o recorriu, estoi que t’a desgracia d’a mullereta, que talment hese quiesto un momento una mica más romantico con l’hombre. Cal decir que a rota no fació so que un chiro, y que bosar os 18 euros por ixo, pos como que no fa vez.

Dimpués, marchemos t’a opera, que ixe día pertocaba La Bohème de Puccini. No asperábanos os millors puestos, pos pillemos as entradas más baratas y onicas disponibles, y yeran de pie en o zaguer piso. I pleguemos y efectivament, yéranos a cascar-la, con poca asperanza de veyer bien dende ixe puesto y con tantas cabezas por debant. Manimenos, teniemos suertey encara nos dio ta veyer-la decentement. Yera curioso de veyer cómo en os corridors se feba un mezclallo entre chent con tricot vestida d’evento, y chent casual u mesmo hipiceta, como una parella pincha d’un americano y una colombiana con os que charraputiemos mientras o descanso. Con tot y con ixo, se nota como, mirando de quitar o más grant treslau, atra vegada Viena, en a suya opera, mira d’ufrir un espectaclo selecto y masivo de vegada, quan ixo no ye posible: habrían de quitar ixas entradas y prou, porque a experiencia no remata deixando un buen sabor de boca, más quan belún d'os acomodadors aproveita a más minima ocasión ta chilar-te. Antimás de que, sin animo d’estar un perito en incendios, ixa sección d’o teyatro d’a opera pareixeba una autentica ratonera en caso de fuego. No yéranos os onicos descontentos con cómo se feban as cosas astí, pos a'l canto de servidor, en piet, bi heba un hombre de bellas 50 anyadas, bigardo patantón de dos metros, que aplaudiba con parsimonia pero con muita fuerza, con un extranyo movimiento de mans y brazos. Bien se vale que no i enduró que meya horeta, pos si en una d'ixas palmadas no plega a encertar a cucha con a dreita, o lapo que me da m'hese feito volar y aterrizar dreito en Zaragoza. Enrique y servidor no podébanos contener as risas veyendo ixe espectaclo, o verdadero espectaclo d'a nueit. Y d’astí decidiemos tornar ta Stadttempel a cenar y pasar a zaguera nueit, ya con muita menos enerchía, encara que trancando o Weinorgel, ixe barichot con tan buen rollo an que nos faciemos a primera biera.


A l’atrol diya, habendo d’estar en a gara de trens a las 13:30, decidiemos visitar o Museu d’Historia Militar, con asabelo de buenas valuracions, y no guaire luent d’o nuestro hotel. Deciban que amenistaba arredol d’as cuatro horas ta visitar-lo bien, pero nusatros no empleguemos que dos, y no fuemos encorrius. Y ye que o museu no ufre guaires atractivos, fueras d’o edificio en sí y l’auto an que matoron a Franz Ferdinand, hereu d’o Imperio Austrohungaron, que o suyo asasinato en Sarajevo en 1914 desencadenó a Primera Guerra Mundial.

Visto o Museu d’Historia Militar y encara con tiempo, marchemos t’os chardins d’o Palacio de Belvedere, an que o chardinero charranyaba chilando a qualsiquiera que pisase un centimetro de tasca, fendo escenas dantescas con as que nos esmelicábanos. Sí, ista chent vive masiau estresada y ye masiau agresiva, encara que sonriden más que os eslovacos, ixo sí. Caminando por as carreras, as monumentals y repolidas fronteras neorrenacentistas y art-decó alternaban con ceras pavimentadas y endrilladas, igual que as botigas luixosas d’o centro alternaban con catapallas de turistas aspiracionistas, a más gran parti d’ells asiaticos, creyando una grotesca y cutre pedantería chentrificada. Ta estar chustos, Viena no ye o mío estilo, pero mesmo mirando d’estar o más neutral posible, ixa estratechia de mirar d’achuntar o selecto y o masivo, quan son conceptos incompatibles, fa que no se’n consiga ni l’uno ni l’atro, y en o luengo plazo, rematará devaluando a capital austriaca.


6.11.24

Enta Kosice (ii): una alfaya amagada


Quan Joaquín me gritó por telefono ufrindo-me a plaza de Seccions Bilingües de Kosice, ascape pensé en ixa plaza de Radon en Polonia que me ufrioron fa quatro anyos y que refusé por puesto ixauto. De qué coda voi a marchar ta un lugar sin cosa a fer y con una rabior que o mío cuerpo mai no podrá estomacar? O caso ye que lo veyé como oportunidat de hopar de Asia, un continent que m'ha amostrau o que no hese puesto aprender d'atras trazas ni en atros puestos, y que m'ha ufierto movimiento y más movimiento, pero no pas estabilidat. Y tamién remeré as parolas d'os míos amigos Willy y Enrique mientras istos zaguers anyos: o que yes buscando l'has de trobar en Europa más fácilment. Asinas que dende o prencipio dicié que sí, y mirando-me una mica más a ciudat ixa mesma tardi, a l'atrol día confirmé a decisión. 

Y ye que, en metat d'o forau marcau por Cracovia, Bratislava-Viena y Budapest, Kosice no apareixe en garra mapa grant y muito menos en o imachinario d'os europeus. Encara que tres vegadas más chicota, en iste sentiu Kosice remera a Zaragoza: un puesto a metat camín de ciudaz grans y reconoixidas, sin fama, pero con cosetas intresants, como un centro historico repoliu y a rebutir de restaurants y bars, bel par d'academias de baile latino, bels monumentos y museus, y actividaz culturals todas as semanas. L'aeropuerto tien bels vuelos por Europa, encara que ta servidor sería millor si en tenese más, y en a propia ciudat y redolada, o rete de tranvías y buses comunica bien toda a ciudat, que diría se puet arrecorrer caminando de cabo a rabo en poco más d'una hora. Ta yo, o equivalent en Espanya sería León

Socialment, de primeras m'ha dau a sensación d'estar una ciudat una mica trancada, como a Zaragoza d'os 2000. Una ciudat sin costumbre d'inmigración, an que no ye difícil de trobar bel comentario negativo d'a creixent comunidat ucraniana y d'a historica comunidat chitana; una ciudat tamién muito relichiosa. Encara que se nota que china chana se va ubrindo, como retrata a creixent comunidat vietnamita (mierda!). Y un país, Eslovaquia, an que o 40% d'a población menor de 25 anyos emigra: encara no conoixco guaire bien a situación d'o país, pero diría que ista emigración se debe más a expectativas vitals que no pas a custions economicas. Y ye que ya he parau cuenta que bels alumnos, d'os más agudos y avantallaus, y que son criticos con a relichión u no son cis, ascape te lo dicen: quieren rematar os suyos estudios secundarios ta eslampar d'un país masiau tradicional. Y yo me los miro con ternura: transmiten o mesmo odio enta Kosice que l'odio que yo he teniu enta Zaragoza dica fa no guaire: ''Ale gurrions! Marchaz de Europa, descubriz mundo, conoixez chents, buquiz, pillaz zorreras, que tos den premios y que tos esculen, tenez movimiento, y plegará un inte en que querrez tornar-ie!''.

Yo, malas plegar en a ciudat y en o mío bico de Nad Jazerum a zaguera semana d'agostos, me trobé con un puesto familiar idilico ta fer gambadas y exercicio, con un lago grant a'l canto casa an que han atrapaciau una atracción d'esquí acuatico y an que a chent se fica en l'augua, y an que he prencipiau a correr con una mica d'asiduidat dimpués d'anyadas sin fer-lo. En o casco historico, marcau por a carrera Hlavna, me trobé con una polida y coqueta catedral gotica, acompanyada d'una capilleta más chicota a un costau, y d'a torre de Sant Urbano a l'atro costau, tot abrazau por una replaceta con una fuent de mosica y colors que ye o nuevo argüello d'a ciudat dende fa tasament un anyo, y que a yo me fació lembranza dende o prencipio d'a fuent d'o parque de Luneta en Manila. En ixe mesmo conchunto se troba un obelisco d'anchels, remeranza d'a peste negra que enristió fuerte en ista redolada, asinas como o museu arqueolochico sozterranio, que visité pero que no me fació mica goyo: y no porque no tenese guaire a amostrar fueras de bella rúa antiga y bel acantarillau, sino porque as explicacions con proyectors no yeran guaire enfocadas ni accesibles ta esferents ritmos de lectura. Con tot y con ixo, pareix que soi fablando de muitas cosas, y de cabo a rabo tot isto s'arrecorre en dos minutos. 

En o extremo norte d'a carrera Hlavna, y pasando por muitas cafeterías y restaurants asabelo de pinchos, se troban dos museus: o de l'Este d'Eslovaquia, y o de Ciencias Naturals. O segundo no ye guaire intresant, y sino por os repuis d'un meteorito caito en 2010, no fa honra que como cursa ta ninos chicoz. O primero ye muito millor y ufre exposicions d'artes y obchetos mientras a historia d'a redolada, más que más dende o romanico dica os nuestros días. Sin estar esparpallant, un mural romanico quitau d'una ilesia d'a redolada y una ilesia griega ortodoxa de fusta fan que a suya visita siga menester. Ista zaguera, construita en 1741 en o lugar de Kozuchovce y adedicada a Sant Nicolás, estió traita t'o suyo puesto actual en 1923, y fa parti d'as ueito ilesias de fusta (dos catolicas, tres protestans y dos griegas ortodoxas) d'os carpatos eslovacos. Ta yo, y dica agora, ye a principal fita cultural a visitar en a ciudat. Tamién en ixa redolada se troba o monumento a la maratón de Kosice, con una estatua d'un maratoniano y os nombres d'os ganadors de todas as edicions, que chusto iste anyo en fan 100, y que dicen ye a más antiga de Europa, a tercera más antiga d'o mundo y que mesmo continó celebrando-se mientras a pasa d'o covid. 

En o extremo sur d'a carrera Hlavna se troba o principal centro comercial d'a ciudat, Aupark, una caparra en contimparación con qualsiquier centro comercial de Filipinas, pero muito bien apanyau. Iste centro comercial se troba presidiu en a suya entrada por una replaceta pincha an que fan mercaus de comidas tipicas toz os cabos de semana, y chusto a'l canto, un molimento a rebutir de fozes y martiellos, muitos d'els vandalizaus: o monumento a os libertadors d'a Armada Roya, construito en 1945 y presidiu por dos columnas conmemorativas. 

No me puedo ixuplidar d'o Parque Mestsky, chusto a o costau d'a gara de trens y autobuses, inaugurau en os 1860 y presidiu en a suya entrada por un puent polidet y por o pintoresco Palacio de Jakab, d'estilo neogotico, construito en 1899 y con reconoixiu tellau verde, pareix quitau d'un cuento de fadas (u de bruixas). O parque cuenta con un restaurant pinchet y con o Kuntshalle, un grant palacio recient restaurau que hue fa vez como espacio d'artes. 

Tamién he visitau o Bastión d'as Execucions, sección de l'antiga muralla que rodiaba a ciudat, una d'as pocas encara conservadas, y que hue aloixa una exposición sobre Fracis II Rakoczi, un líder hungaro que se sublevó contra os austriacos y que marcó buena parti d'o sieglo XVIII en a ciudat. Más que no a historia particlar d'iste personache, o intresant ye veyer cómo Kosice s'ha trobau en o cruz de camins de hungaros y austriacos, recibindo antismás mesmo a invasión mongola, y ya en puenda más recient, a influencia checa. En atra sección d'iste mesmo museu, bi ha una morbosa exhibición, d'ixas que a yo me fan goyo, con os instrumentos que emplegoron os verdugos, más que más espadas, dica o sieglo XVIII. 

Tornando t'o núcleo d'o centro d'a ciudat, a'l canto d'a catedral se troba una campana que fa honra de punto de trobada, como os canyons d'o Corte Inglés de Sagasta antismás. Ixa campana, que data d'o 1557, cayó d'a torre de Sant Urbano (sieglo XVII) mientras o suyo fuego de 1966. Y no me puedo ixuplidar d'o Teyatro Estatal de Kosice, repoliu edificio neobarroco de finals d'o sieglo XIX que aculle asabelo d'operas, balets y teyatros a pres d'entre 15 y 25 euros. Por difueras pareix un edificio vienés, y por dentro no ye menos poliu: una miniopera vienesa, u no tan mini. 

Me sorprende que Kosice siga una desconocida en o mapa turistico d'Europa, pos a ciudat ufre bel par de dietas bien pinchos, más que más de veranos con buen orache. Patrimonio, cultura, bars, restaurants, naturaleza, y arredols repolius que ya iré comentando. Buen rollet y tranquilidat a la vegada. Obviament no ye Roma ni París, y se troba una mica luent de tot, pero sin dubda ye una repolida y animada parada d'un circuito turistico que puet prencipiar en Viena-Bratislaba u en Cracovia, rematando en Budapest, y arrecorrendo Eslovaquia sin deixar de pasar por os Tatras (Carpatos). Y ta vivir, pos ya iré comentando, pero no pinta mal