26.2.22

Enta Puerto Iguazú, Archentina: masiada tranquilidat (u no)


No tardé ni un diya en pasar de Foz do Iguaçu, en Brasil, ta Puerto Iguazú, en Archentina, pos o proposito d'o viache yera una custión de burocracia y pasaportes que bell diya esplicaré en una dentrada, pos da mesmo ta escribir una novela. Pero atra vegada, ya que yera por astí, no perdié a oportunidat de conoixer o lugar y os suyos reclamos turisticos.

En Puerto Iguazú me trobé un lugar poco más grant que no Teruel, tranquilo, de casas residencials con o suyo chardín y plano cuadriculau. Imos, un Springfield. Y como yecostumbre en lugars asinas, me trobé aburrimiento, muito aburrimiento, que nomás yera socorriu por un par de rúas principals an que s'achutaban restaurants, bella sala de borina, bell mercadet, y os servicios basicos menesters: farmacias, comisaría, bancos, etc. Asinas que ta un culo inquieto como yo, no feba buenas farchas, pero ta dos nueitz, pos fería la d'aquell. Y a tranquilidat tampoco no estió tan mal, y me dio ta fer una mica d'analís social. 

O primer que choca en pasar ta Archentina ye a esferencia de libel economico: os loguers y os hotels en a parti archentina son muito más caros, y encara que ufren un servicio digno, no gosan de tener piscina ni desayuno incluito, lo menos no igual que como fan os brasilenyos por un pre muito más barato. En a carrera, os precios d'as bebidas y o supermercau yera carizo, diría que a libel de Zaragoza u mesmo más, encara que a chent d'as mugas diz que t'a borina ye o más barato. Se feba muito difícil pagar con tarcheta de credito, tot o contrario a o Brasil, y ixo ta yo ye un inconvenient, que he trobau en a Revolut a millor amiga de viaches. Y os bancos tamién t'esculan, pos con tarcheta internacional quitan más d'un 10% de comisión. Bell cartel antigo y textos en foros por o rete, amuestran que as cosas costaban a metat fa tasament un anyo, y as luengas codas en os pocos bancos y gasolineras tamién fan entrefilar que Archentina no ye pasando por un buen momento. 

D'atra man, a ciudat en sí ye muito cudiada, con as suyas carreras con ceras bien aprestadas, edificios cudiaus y remataus, chents con comportamientos y farchas muito más occidentals, y sensación seguridat por totz os cados a qualsiquier hora, si bien Foz do Iguaçu tamién se veyeba segura, y d'atra man Puerto Iguazu yera chicota, como deciba, con tasament más de 40.000 habitants, debant d'os más de 250.000 de Foz. En resumen, a parti archentina daba a sensación de tener historicament un desenrollo más grant, si bien agora no yera pasando por o suyo millor momento.

Dito isto, a primera d'as fitas que visité, o mesmo diya que i plegué, fue o Chardín d'os Colibrís, un chicot patio privau an que heban aprestau bebeders con augua con nectar an que os muixonetz s'i quedaban y s'alimentaban. No yera guaire caro y tenié suerte de no coincidir con guaire chent, y encara que o puesto en sí ye chicot, ta
pasar o rato fa honra, de no estar por os mosquitos. Y d'astí, alufrando-se o atardeixer, marché t'o Fito archentino d'as Tres Mugas, correlato d'o fito brasilenyo d'o que ya charré, pero ista vegada en l'atra marguín d'o río Iguazú. Aquí, no heban aprestau garra atracción turistica, si no nomás o fito propiament dito y franco, con bellas botiguetas d'artesanía arredol, una fuent crebada que se suposa feba bell aparato mientras o atardeixer, y un restaurant trancau. Con as ganas que teneba de fer-me un café! En demandé en una d'as botiguetas, pero o dependient, tot ofendiu, me dició que astí no bebeban que mate. Y china chana, dimpués d'as fotos de rigor, torné por o repoliu y cudiau paseu fluvial, an que os locals paseyan os cans u marchan a correr, y que remata en un portet d'an que salen lanchas ta Paraguay sin pasar por Brasil. Y ya de nueitz, rechiré bella cosa ta cenar y marchar t'o leito.

A l'atrol diya, m'apresté t'o plato fuerte, que atra vegada yeran as Cataratas d'o río Iguazú, ista vegada dende o costau archentino, que ahuespeda o 80% d'o total d'os blincos. Estando tan grant, os recorrius yeran más extensos y más grants que no en a parti brasilenya (4 a 1), y s'estendillaban muito por o paisache fluvial d'alto d'as cataratas, cosa que no ocurriba en a parti brasilenya: en resumen, o recorriu archentino ye más grant y completo que no o brasilenyo, si bien o brasilenyo permite quitar a millor foto y tien o extra d'o paseu por o río y as cataratas en a lancha. Qué fer si bi vas? Pos ta una vegada que s'i va, fer-ne os dos, que denguno no fa burro falso. A parti archentina da ta pasar tot o diya y tien un tren que t'acerca a os blincos más leixanos, a Garganta d'o Diaple, y mientras os suyos quatre recorrius, permite disfrutar de más naturaleza, con coatís furtaires de biroya, prou que sí, y tamién con más aus, destacando a picaraza d'a zona, de peito amariello y una curiosa cresta. Tiens a opción de prener un guida a buen pre. Manimenos, atra vegada as pistas son masiau humanizadas, feitas ta viellos y ta ninos, y centenars de personas s'abotinan en os lenaus, fendo un espectaclo que no permite disfrutar d'o esparallant d'o puesto.

19.2.22

Enta Foz do Iguaçu: cataratas y masificación


Por temas de permisos legals que bell diya comentaré y que han dau chornadas d'as que'n salen libros, heba de salir y tornar a dentrar a o Brasil, millor por tierra por si dengún problema. Y puestos a mirar mugas baratas d'ir, y de fer bella cosa en a redolada, sin dubda a millor opción yera a muga Foz do Iguaçu-Puerto Iguazú-Ciudad del Este, ciudatz anexas de tres países: Brasil, Archentina y Paraguay. Y si por un regular sigo un orden cronolochico en as mías coronicas, aquí no lo feré asinas: dedicaré un post a cada ciudat, y aquí prencipio con a brasilenya Foz do Iguaçú.

O cierto ye que i plegué y en pasar nomás una nueit marché ta Archentina, pero en o país d'o tango no i estié que dos nueitz, d'as que ya charraré, ta tornar atra vegada ta Foz, ya con muito más tiempo ta conoixer-la. Me trobé con una ciudat no guaire grant y comoda, con muitas botigas y horarios raros, pos ubriban de maitins dica as 3 d'a tardi u menos, y dimpués trancaban dica a nueit, quan os bars y restaurants tornaban a ubrir, con una borina que tasament se prexina a resta d'o diya. A ciudat yera prou segura y ixo tamién fa goyo, asinas como a calor que me fació companyía mientras toda a estacha. Os pres d'o aloix yeran baratismos, trobando hoteletz muito bien aprestaus, con piscineta y desayuno grant, por menos de 15 euros a nueit. 

Y con ixas enerchías d'o recient plegau, mesmo antis de marchar ta Archentina, visité o Fito brasilenyo d'as Tres Mugas, lenau en o cruce d'os ríos Paraná y Iguazú, que en as suyas marguins opuestas troban tierras archentinas y paraguayas. Bien aprestau, con botigas y restaurants, y asabelo de turistas. A dentrada, quasi franca t'os locals, bien cara t'os foranos, más encara si no'n son de Mercosur. Pero facié la d'aquell, que total, ta una vegada que i soi... Una vegada pagada, te reciben una replaceta con estatuas guaranís, botigas, restaurants, y um lenau bien apanyau, a o que se suman tres espeutaclos teyatrals en o atardeixer, y que amuestran a historia d'a rechión y as danzas populars archentinas, brasilenyas y paraguayas. Sincerament, a visita no ye impresicible y sí masiau posturetas-turistica, pero lo menos lo heban feito bien, con estilo -de no estar por as runias d'un restaurant trancau que tapan parti d'a visión d'o río Iguazú.

Tamién visité o Templo Budista, reclamo turistico en os arredols d'a ciudat, y que sin estar
una grant cosa -más encara dimpués d'as mías estachas en Asia-, ye digno y le da un atractivo más a la ciudat, más ta ixa tarde u ixe maitín perdiu que de cabo quan tien o turista sin saber guaire bien qué fer. As anvistas rurals en plegar t'o templo no tienen desperdicio tampoco. Y sobre o famoso entibo binacional de Itaipú, ya en charraré quan l'adedique una dentrada a Paraguay, ta no farsir ista dentrada y dixar a o Paraguay vuedo. 

Pero prou que o principal reclamo de Foz y d'a rechión son as mundialment conoixidas Cataratas d'o Iguazú, o sistema de cataratas más grant d'o mundo, que un 80% si fa u no fa perteneixe a Archentina, y o 20% restant, a Brasil. Yo visité os dos costaus, y aquí charraré d'o brasilenyo -en a proxima dentrada, ya charraré d'o archentino. Pos bien, malas que marchas t'a dentrada de l'atracción turistica en autobús urbano u taxi, has de mercar o ticket y ascape te'n puyas en un bus que tien tres paradas: a primera, un recorriu por a chungla que remata en unas barcas que te levan por o río y as cataratas a tot estrús, mesmo ficando-te debaixo de beluna, pagando un ticket a parti; a segunda, en o prencipio d'o camín d'a cursa de anvistas panoramicas d'as cataratas, y a tercera, en o final d'o mesmo camín, an que bi ha una replaceta con restaurants y botigas de beliquetz, igual que en a dentrada.

O costau brasilenyo d'as cataratas ye más chicot, pero por contra ufre millors panoramicas, pos veyes totz os chorros archetinos de frent. D'atra man, l'actividat de pillar a barca y arrecorrer buena cosa d'as auguas mientras te mullas, ye un extra, que si bien no ye barato, cal fer, más encara quan lo han acontraciau ta que puedas conoixer una mica a selva, as suyas matas y os suyos bichos, an que os reis son os coatís, chicotz tetadors que son por tot arreu y d'os que t'has d'amagar si yes minchando qualsiquier cosa, pos vienen totz en ramal y mesmo te se'n puyan por as garras, de cabo quan causando nafras serias, más que más a os ninos. En os restaurants y bars, ye gracioso veyer a os treballadors espantando istos bichos con escobas.

Manimenos, a masificación d'o puesto y a suya transformación en un puesto ta dominguers, con as pistas esplanicadas y barandadas, mesmo con un elevador panoramico, y con o propio bus turistico, le restan muito. No quiero criticar ixa mena de turismo, pos gustos bi'n ha tantos como colors, y que yo m'estime más d'unas cosas no significa que sigan millors. Antimás, no se puet negar que o puesto ye esparpallant y que degún no puet pretender tener-lo en particular, pero as cosas se pueden regular: no poder disfrutar d'as anvistas, o son y a ulor de l'augua, por haber d'estar en lenaus con cientos de personas arredol -y ixo que i fue un diya dentre semana en puenda baixa-, pos lo mata tot. Yo m'estimo más de pasar o diya en bella gorga amagada d'a Sierra de Guara, de Filipinas u d'o Parque de Tijuca, que tamién tienen cascadas, encara que no sigan tan grants.

13.2.22

Ent’o Amazonas (iv): obrigado João “Araponga”

 

Encara nos ne quedaba una nueit más, y tot y que nos pensábanos que cosa podría amillorar, l’Amazonas y João “Araponga” nos teneban reservada a millor chornada, una d’ixas que nunca no s’ixuplida en a vida. Y ye que João decidió de levar-nos luent, muito luent, t’atro galacho, en o que vive a suya filla con a familia y que ixe diya d’anyo nuevo yeran de borina! Asinas que preniemos a barca de maitins, y en una hora y media pleguemos ta ixa atra comunidat.

Ta plegar-ie, ista vegada con Natalia, pasemos por nuevas matas y callizos acuaticos, veyendo asabelo de muixons y bichos, y siempre con a companyía d’os dalfins rosaus, que ixo
sí, s’estiman más d’os galachos que d’o grant fluixo central d’o Amazonas. Y dimpués d’ixa hora colada de viache, pleguemos en una plataforma acuatica con una botigueta, un billar chicot, a filla de João con a suya familia, y bella choveneta de bells 15 anyos. Poco dimpués, apareixió tamién bella parella y muitos críos. Y astí que nos quedemos fendo a borina dende bien luego, trusquindo cachaça, biera y vin, capuzando-nos en o río con os críos, y danzando con as mesachas. João mesmo feba propuestas indecents, masiau indecents con ixas edatz y con os corazons de Miguel y servidor ocupaus. Nos lo pasemos de bitibomba, y detalles como os rasgos d’a población mestiza amazonica, a mosica “tecnificada” que i ficaban, l’ambient social, a muita crialla, l’apertura y os sonrisos d’as chents, o ficar-se en augua con ropa por verguenya, me facioron tornar t’as Filipinas más puras mientras bellas horas. Felicidat.

Ta forro de bota, ta chentar nos paroron un rancho con pollo, roz, y o plato fuerte: guiso de tartuga. Teneba una sapia a rabo de toro y bi dentró asabelo de bien y rapedo! Dimpués, pasadas bellas horas danzando astí por anyo nuevo, João y o suyo choven nos ufrioron ir a chugar a fútbol con os locals, y prou que diciemos que sí. O campo quedaba una mica luent, a bells 30 minutos en barca, y ni Miguel ni servidor somos buenos en ixo de foter-le patadas a una bola, pero por conoixer una mica más l’ocio d’os locals prou que bi iríanos! Natalia tamién s’animó, y astí, en un campo feito en a marguín de l’Amazonas, estiemos por dos horas, dica que se fació de nueitz. Yo de portero, y gracias a que me dixoron unas botas, que no m’heba levau garra calzado porque me pensaba que chugaríamos descalzos: prencipié fendo-lo bien, pero chusto en os zaguers 15 minutos me minché dos cantadas d’as que encara m’avergüenyo… Feremos a d’aquell!

En tornar, a borina con a que prencipiemos o diya ya yera rematada! Y con os morros calients… cagüensos! Pero encara quedaba o millor: acampar y fer nueit en as chunglas d’ixa nueva redolada! Asinas que, ya bien de nueitz, João y o suyo choven, con a companyía nuestra, pretoron a pescar bella cosa ta cenar: en pescoron peixes y un cocorel (iste no nos lo minchamos, prou que no. Repito: no nos lo minchamos). Y d’astí, João aprestó un campamento con fustas y lonas, an que penchemos as hamacas igual que hébanos feito dos diyas antis. Ista vegada, sin sobresaltos por rudios en as matas, y dimpués d’haber bebiu cachaça (sí, encara más) y cenau ixos peixes sucosos y sobrebuenos (repito: nomás peixes), que no amenistaban que una mica de sal y limón ta estar una delicia, y ixo que ya sabetz que a servidor no le fan goyo os peixes.

A l’atrol diya nos ne puyemos y nos despidiemos d’a familia de João, que repito, me pareixeba
una familia filipina por formas y rasgos. De feito, por momentos me trasladé t’a val de Cagayán! Ya de tornada, nos ne despidiemos d’a posada y a suya chent, con capuzón
incluito, y tornemos ta Manaus no sin contumancias, pos as plevias heban engaronau parti d’o camín y as furgonetas teneban problemas ta pasar-lo, mesmo habendo d’aduyar a empentar beluna. Ya en Manaus, nos despidiemos de Vanesa (ta goyo de Miguel), y faciemos bella gambada por o suyo centro, encara nadalenco, visitando a l’atrol diya o puerto, o Mercado Municipal Adolpho Lisboa d’artesanía amazonica, o mercau d’abastos, y dimpués de mercar nuevas alpargatas, ir t’una zona una mica más luent, a Praia da Ponta Negra, una placha en o Rio Negro, an que o estilo brasilenyo se mezclaba con o estilo latinoamericano, en mosicas y culturas, pos Manaus ye a rebutir de latinoamericanos, más que más colombianos.

Y no remataré sin fer una referencia a las similitutz dentre Manaus y Manila: ciudat afogant, saturada, con muito trafico y contaminación d’autos, humeda y calient, pobre, de rostros parellanos, y ixo sí, muito más marronera que una Manila que no ufre garra problema t’o forano. Si a ixo le sumamos que a vegadas uno s’estimaba de pasar bell tiempo en bell centro comercial con aire acondicionau ta descansar-se, u detalles como a popularidat de productos blanqueadors de piels, se da a combinación perfecta: Manaus ye a Manila lo que o Cagayán a l’Amazonas.