16.10.17

Os transportes en Filipinas: jeepneys, uvs, tricycle, metro, uber-grab, taxi, buses

Tricycle

Hue somos en vaca por Filipinas. Y ye que os treballadors d'o sector d'os transportes han aturau por hue ya que o gubierno filipino quiere empentar una serie de midas ta solucionar o problema d'o trafico -un d'os más grans problemas por aquí- y muitos creyen que perderán o suyo treballo. En un país y en una ciudat anque no se vive en as carreras, sino que istas nomás son espacios de circulación y mercau, iste ye un candalieto. Asinas que, qué millor diya ta charrar d'os transportes en Filipinas? 

Prencipiaré por o más iconico y popular de totz: o jeepney. O jeepney ye una adaptación
d'os jeeps militars que trayoron os americanos mientras a suya colonización y a segunda guerra mundial. Asinas, fa as veces d'una furgoneta gran u un bus chicot an que i ''cullen'' bellas 30 personas -bien pretas y seguntes os estandars de grandaria filipinos, que ya comentaré en atro post. Por toda Filipinas, os jeepneys fan distancias medias, y en o caso de Manila, as distancias y rutas propias d'un bus. Por os laterals y en o parabrisas tienen colorius carteletz anque indican o camín que fan. Dentro, i tienen dos ringleras concaradas, an que te posas como puetz, en un ambient calient y cargau, parixendo que en una d'istas habrás de baixar-ne ta luitar contra o enemigo en o desembarco de Normandía. Os suyos motors viellos son rudiosos y continaminan una ripa, y seguntes m'han dito, encara que son un icono d'o estau, o gubierno quiere ir acorando-los china chana. Cal decir antimás que, encara que fan rutas, no tienen paradas estableixidas, sino que los aturas quan te los trobas, te'n puyas y dimpués quan quiers le dices a o conductor que quiers baixar-ne. Como curiosidat, isto en tagalo se diz 'para' -parola pillada d'o espanyol- y si quiers estar más educado, se diz 'para po' -para señor.

Una versión más moderna d'os jeepneys son os UVS. Son furgonetas que fan as veces d'o jeepney y anque i ''cullen'' bellas 14 personas, atra vegada seguntes os estandars de grandaria y de seguridat filipinos. Os UVS son más caros -bells 30 centimos d'euro o trachecto que en un jeepny ye de 15- pero tamién más comodos: quasi como taxis comunals. A suya gran avantalla, sin dubda, ye que tienen aire acondicionau. Y ixo s'agradeix una ripa en Filipinas, y más que más en Manila. Cal decir que yo nomás los he vistos en Manila, mientras que en a resta de Filipinas, ta fer ista mena de medias distancias no bi ha que jeepneys. 

Si lo que queremos ye fer aproximacions u distancias chicotas, o medio más popular ye o tricycle, como lo que bi ha en a primera foto d'iste post: una mena de sidecar que tien licencia ta saltar-se todas as normas de trafico -bueno, aquí tot o mundo tiene licencia ta saltar-se-las fueras d'en os vicos de Malate y BGC, pero os tricycles encara más. Si yes un maniatico con a seguridat, siento decir-te que iste no ye o tuyo medio de transporte. Si te fan goyo as emocions fuertes, alavez te ferás adicto a ell. 

Y Manila no tien metro? Bueno, no exactament. A ciudat ye sobre esters, galachos y
terrenos febles que ascape s'engaronan quan i pleve, asinas que a construcción de lineas de metro baixo tierra, si bien s'ha estudiau varias vegadas, perén s'ha visto inviable. Pero sí que tiene tres líneas de metro elevau -que ells dicen tren- y que fan una mena de trianglo por buena cosa de l'area metropolitana. Funciona prou bien, y sin estar o millor metro d'o mundo, ta yo ye dentro d'os estandars normals en una ciudat occidental, por comodidat, calidat y horarios. O pre d'o pasache ye d'entre 30 y 55 centimos d'euro. Agora bien, con a masificación que bi ha, en hora punta pillar-lo te puet costar arredol d'una hora d'aspera, con filas que s'esparramican mesmo por a carrera difueras d'as garas.

Y, como buena ciudat que se precie en o mundo, tamién tenemos a polemica Uber-Taxi. Antis d'arrivar-ie, y malas arrivar-ie, tot o mundo me recomendó que m'instalase Uber, y tamién una app parellana y prou popular en Asia, Grab. Y a verdat ye que funcionaban muito bien, con unos pres una mica más baixos que no los taxis, pero más que más, con a tranquilidat de poder saber quánto has de pagar antis de pillar o propio auto y con a posibilidat de fer una valoración a o conductor en l'inte -y de que ell te la faiga a tu-, bella cosa que ta yo amillora muito a calidat d'o servicio y evita os abusos. Manimenos, dimpués d'a presión d'os taxistas y de que istas companyías concedesen más licencias que no as que teneban estipuladas, o gubierno fipino las apinyoró con un mes de sanción sin poder eixercer, o que estió un caos en a ciudat. Dimpués, han tornau, pero con pres más caros y con menos licencias, o que agora mesmo fa más atractivo pillar taxis. 

Pero para cuenta! Os taxis miran d'escular-te, y más que más si yes turista. Si en he pillaus bells seis, cinco vegadas he habiu de pleitiar, bien porque te quieren cobrar o que quieren sin meter o taximetro, bien porque te quieren cobrar una tarifa base más cara -en Manila ye de bells 65 centimos d'euro, y por un regular te quieren cobrar arredol de 1.50 € si no yes espiguardau. O que quitan de treslau ye más por a tarifa base que por a tarifa de tiempo u distancia, que ye muito barata -una hora en un taxi ye menos de 6 euros-, asinas que malas que apanyas a tarifa base, no t'en has de fer, pos o propio taxista ye o principal intresau en que i arrives antis con antis.

Cal decir, y más que más con os taxis y os tricycles, que si bien miran de cobrar-te una mica más si no paras cuenta, y especialment a os foranos, os abusos tampoco no son esparpallants, y por un regular istos son d'un euro por alto d'o pre estableixiu, bella cosa que no ye guaire quan totz ells son muito baratos, y más parando cuenta d'a precariedat y pobreza d'os treballadors d'os transportes en particular y de muita chent en filipinas en cheneral.

Y os viaches luengos? He charrau de cómo fer viaches curtos y medios, pero no d'os luengos. Pos bien, si quiers bochar-te por a isla de Luzón, a traza común de viachar ye o
bus. Bi ha una ripa de companyías de buses, y por un regular istas se concentran en tres redoladas d'a ciudat -Cubao, Pasay-Buendía, Sampaloc. Os buses son como los que puetz trobar por Europa, si bien de cabo quan meten l'aire acondicionau muito fuerte -mesmo t'obliga a pillar-te un chambergo!- u peliculas y cantas filipinas a tot meter. Os pres son muito baratos: por un regular, a un euro por hora de trachecto. Aquí no bi ha buses urbanos, fueras d'as lanzaderas que te levan ent'os aeropuertos. Tamién bi heba un tren que recorreba buena cosa d'a isla de Luzón de norte a sur, pero a falta de mantenimiento ha feito que buena cosa d'os tramos s'esboldreguen, y hue no ye operativo que en os troces arredol de Manila, fendo de tren de redolada. 

Ta rematar, ta viaches luengos entre islas u a la partis norte y sur de Luzón o común ye pillar l'avión. As principals companyías son AirAsia y Cebu Pacific Air -ista zaguera, a ryanair filipina. Tamién ufren viaches por os países cercanos y os pres son baratetz, alto u baixo como as lowcost d'Europa. Entre islas cercanas, son comuns os barcos y os ferrys. 

Pd: Tot isto s'aplica a toda Manila -y en cheneral Filipinas- fueras d'os vicos de Makati y BGC, os más occidentals y ricos d'o país, anque funcionan de trazas muito parellanas a como se funciona en as ciudatz occidentals.

9.10.17

En Zaragoza por Pilares!!! (Filipinas)


Qué fer iste cabo de semana? Pos en un ataque de nostalchia agora que prencipian os Pilars, m'ha dau por marchar ta Zaragoza. Pero no t'a Zaragoza de l'Ebro, sino t'a Zaragoza de Filipinas :)

 
A Zaragoza de Filipinas ye un lugar de bellas 50.000 personas que se troba en metat d'a
isla de Luzón, entre as localidatz de Tarlac y Cabanatuán, a o norte de Manila. Ta marchar-ie, cal pillar un bus dende Manila ta qualsiquiera d'istas dos localidatz, y dimpués ye de fácil pillar un jeepney t'a Zaragoza filipina. Yo pillé o bus ta Tarlac, pero dimpués paré cuenta que fuese estau millor pillar-lo ta Cabanatuán, porque o propio bus aturaba en Zaragoza y no cabela pillar jeepney. Pero ixo rai, fa goi igualment de puyar-se-ne en un jeepney que leva o cartel de 'Zaragoza'. 
 
Una vegada en Zaragoza, ascape uno para cuenta que ye un lugar que vive por y t'o roz. Una ripa de rozals por totz os costaus, campos engaronaus t'o cultivo, chent ixucando-lo en os costaus d'as carreteras, sacos arroclaus por tot arreu y buas asiaticos chigants carriando-los d'un costau ta l'atro. A la fin de l'horizont, ya se pueden veyer as montanyas d'o norte, atro d'os puestos favoritos d'os manilenyos por o suyo clima 'fresco' -d'entre 15 y 25 graus. 
   
  
Mientras, por as carreteras, os camins, o lugar y os suyos vicos, predominan as casas a
metat fer, guariches anque viven personas y bestiar, alternando-se de cabo quan con casas senyorials que serían o suenio de muitas personas occidentals. Y prou que se pueden veyer y ascuitar muita chent cantando en os suyos karaokes: l'afición por excelencia en Filipinas! 
Se troban por o camín muitas ilesias, belunas muito grans y nuevas, un fosal a piet de carretera, y de cabo quan, bella escuela y bell instituto. Prou que totz te se miran con curiosidat y extranyeza y os ninos te saludan! En iste sentiu, Zaragoza no s'esferencia guaire d'a resta de lugars filipinos. 
  
Y como no podeba estar menos, en una buena Zaragoza que se precie tamién ha d'haber
garrulos se celebran as fiestas d'o Pilar! Asinas, en o concello ya yera presta a pancarta y os escenarios ta bellas actuacions, encara que no bi heba guaire borina porque as fiestas se celebran más que más o día 12 y o cabo de semana venient. Mala suerte, si bien en a escuela ya yeran fendo actos os ninos chicotz, y podié veyer-los una mica. Ni que decir tiene que adoro as cantas de celebración, os cartels, o suyo estilismo y toda la resta de cosas que yeran aprestando, como buen hortera que en soi. 

Y ta rematar, ta que tos podatz fer una ideya millor de cómo ye a Zaragoza filipina, i fico bellas fotos. 

  
PD: T'os amigos teruelanos, tos intresará saber que amán de Zaragoza ye Aliaga, un lugar filipino con alto u baixo 50.000 habitants y que tamién vive d'o roz :)