11.1.20

Enta Cagayán (i): a espelunga de Callao y os suyos paisaches


O 14 d'aviento, ya libre y con as notas d'os estudiants mesas, pillé a mía mochila y enceté un nuevo viache. Ista vegada a la provincia de Cagayán, en a punta nororiental de Luzón. Lo cierto ye que a visita a ista provincia la teneba pensada ya quasi dende que i arrivé fa más de dos anyadas, pero os tifons y tamborinadas que de contino la foten m'heban feito posposar a visita. D'atra man, Cagayán no ye una provincia turistica, pero le teneba ganas. Y ye que o mío primer anyo en a Universidat de Santo Tomás estié treballando bells libros historicos que recontan o suyo esdevenir y que describen muito bien os suyos paisaches y as suyas chents d'antismás. Ta ir-ie, bi ha dos opcions: pillar l'avión dica Tuguegarao, a suya capital, u bien pillar o bus. Prou que o bus de 13 horas ye más barato y me decanté por ixa opción, por pre y más que más por poder contemplar paisaches que, dende l'aria metropolitana de Manila, esnavesan os campos de roz de Nueva Écija, y dentran en a montanya pasando o famoso puerto de Balete y rematan en a graniza val d'o Río Grant de Cagayán, o más grant y cabaludo de tot o país. Asinas que
o maitín d'o 14 pillé o bus "ultradelux", d'ixos que no tienen que tres posientos por ringlera y muitas comodidatz, y acompanyau por a luz d'o sol y istos paisaches esparpallants m'animé con ixa lomada de carretera que tampoco no me dixó baldau.

Arrivé en Tuguegarao ya de nueitz, y astí heba reservau un hotelet que no yera guaire bueno pero feba vez. Y a l'atrol diya, dimpués de fer-me una gambada por a capital
cagayana, pillé un tricycle ta marchar t'o principal reclamo turistico capitalino y un d'os más importants d'a provincia: a espelunga de Callao, en o lugar mugatizo de Peñablanca. Ista espelunga graniza, con fundracalos que la iluminan, tien siet cambras y una d'ellas mesmo l'han esplanicada y esplanicada como capilleta. Masiau tocada por a man de l'hombre, ye estada ubierta a o turismo dende os 70 y dende l'anvista espeleolochica poco ufre, pero estianyo ye estada noticia mundial por o descubrimiento astí d'una nueva especie humana: l'homo luzonensis. Y yo por ixo iba, encara que cal decir que istos primers repuis d'ista antiga especie humana se troboron en os anyos 2007, 2011 y 2015. 

Ta ir-ie, una vegada en o lugar de Peñablanca cal marchar ent'o río Pinacanauan y astí pillar una barquichuela ta esnavesar-lo. O río ufre unas auguas repolidas y esclateras en metat d'a selva tropical, y prou m'aganó de capuzar-me como yeran fendo bells zagals en ixe momento, pero encara no me'n fidaba por o tatuache que m'heba feito Apo Wang Od a semana d'antis y que caleba cudiar bien. Una vegada trescruzau, una caseta turistica con un hotel anexo te feba pillar a un guida voluntario a o que dimpués caleba dar-le una propineta. Tenié suerte y ista vegada me pertocó un guida mahismo, estudiant d'instituto d'o lugar, y que se sabeba tot y me l'amostraba con ilusión. Me levó ent'a espelunga y todas as suyas cinco cambras ubiertas -a seisena y a setena no yeran accesibles pos encara yeran embarduquiadas y engaronadas por as plevias de noviembres-, me fació fotos de postureo arrienda y o más important, m'amostró as escavacions arqueolochicas an que s'ha trobau a gosaralla de l'homo luzonesis. En reyalidat un troz de bells quatre u cinco metros cuadraus y tres metros de fondura como muito, en una espelunga de milentas de metros cuadraus. Poquismo, encara que en 2020 ferán más escavacions! Y lo millor de tot, en toda ixa redolada bi ha arredol de 300 espelungas, muito menos visitadas y en as que no s'ha feito garra prospección arqueolochica encara. Sin dubda, ista redolada y todas as islas Filipinas nos darán buenas sorpresas arqueolochicas en o esdevenidero!

Dimpués de veyer a espelunga, torné ta Tuguegarau con un matacrabas que feba entrefilar a naturaleza humeda de toda a provincia, y marché a veyer o puent de Butun en Tuguegarao, no guaire intresant pero important en Filipinas en estar o puent fluvial más luengo d'o país.
Me facié a tipica foto, me miré o inmenso río Cagayán y enfilé o mío camín enta Aparri, an que queraba dormir ixa segunda nueit. A metat, aturé ta veyer o puent en suspensión de Magapit, tamién sinyalau en bella guida pero que tampoco no ufriba cosa especial fuera d'os paisaches d'o granizo río, que quasi más pareixeba más mar que no río. Tanimientres, camins embarduquiaus, tierras ralladas y casas esfeitas y espaldadas feban prexinar as tamborinadas que heba sufriu a provincia feba tasament dos semanas y que estioron noticia internacional. Si bien ye cierto que Cagayán ye una provincia de plevias, cada vegada en son piors. Os que viven en os monts culpan a la construcción en gleras. Os que viven en a plana, culpan a la destruccion d'as selvas d'os monts ta fer cultivos. De qui ye a culpa? Probablement una mica de totz en un país en eclosión demografica an que os espacios ta vivir muitas vegadas son un problema. Cal decir que a cheografía de Cagayán tien similitutz con a depresión de l'Ebro: una plana chigant en metat d'os dos estrinques montanyosos más importants de Luzón, una plana tan grant que muitas vegadas ixos monts ni s'alufran y que de veranos alza bolsas d'aire calient que fan que a provincia tienga os records de temperatura y siga un autentico furno. Por ixo decidié de marchar d'avientos. 

Asinas, china chana a golpe de bus y furgoneta, y mirando-me embabiecau os paisaches por a finestra, arrivé en Aparri, an que m'asperaba bien poco pero que quereba visitar en estar una d'as plazas fuertes en o norte de Luzón en puenda espanyola y dimpués d'haber-la estudiada en asabelo de documentos historicos. Y Aparri me sorprendió: o lugar an que o río grant de Cagayán y a mar s'achuntan -sin tener claro qué ye qué- resulta que no yera tan chicot como m'asperaba pero tampoco no yera estresant, teneba bells hoteletz y restaurants mahos, garra turista y una vida relativament comoda y pura filipina de vez. No me resultó difícil trobar un hotel decent y barato an que pasar a nueit y que mesmo yera anunciau en Agoda, cosa rara en lugars no turisticos. En a plaza grant y o concello heban iluminau tot por Nadal, tanto que quasi feba mal a os uellos, pero l'ambient yera sobrebueno. Me trucó especialmente o ficacio o que yeran ixucando con lonas negras en a carretera u en as canchas de baloncesto: ista vegada no yera roz u palay, como ye común en a resta d'o país, sino gambas! Yera a primera vegada que veyeba ixo. En a desembocadura d'o río, una estación metereolochica chigant y un antigo muelle portuario esboldegrau delataban os tempers que teneba astí, encara que en ixe momento l'orache yera calmo y se veyeba a bells pescadors con os suyos retes treballando-ie. Ninos chugando por tot arreu y calma yera o que s'aliviaba.

Pasada ixa nueit en Aparri, mirando-me a desembocadura d'o Cagayán, fendo gambadas arredol de l'atro río afluent, l'Apagonan, y disfrutando d'os paisaches y as chents filipinas en
tranquilidat, pillé una furgoneta ta que me levase ent'a siguient gara: Santa Ana. Iste lugar ye a principal localidat d'a punta nororiental de toda a isola de Luzón, y ye famoso porque dende allí se fan as cursas t'a isola de Palaui, en a punteta nororiental de Luzón y puesto important en a navegación d'o Galeón de Manila mientras a puenda castellana. Antiparti, a isoleta yera conoixida por os suyos paisaches humedos parellanos a os de Batanes -u en o caso peninsular, a cornisa cantabrica. Prou que Santa Ana, y o lugar mugatizo que encara ye más en o canto, San Vicente, yeran muito muito más turisticos. Y dentre ixo y que yera puenda baixa y muitos puestos yeran tancaus u no quereban treballar, me costó muitismo trobar un aloix a pre razonable. Encara que quasi in extremis lo trobé en una casa particlar a'l canto d'o puerto, an que a l'atrol diya emprendería a cursa ta Palaui que comentaré en o venient post! Encara que cal decir que Aparri y Santa Ana-San Vicente son puestos de raso contrarios. Aparri: sin turismo, muito más puro, buenos pres y buen ambient social. Santa Ana-San Vicente: sin placetas ni parques intresants, muito más turistico y conoixiu, carismo y sin ambient social. 

Ista primera chornada de ruta mochilera por una provincia poquismo conoixida me fació asabelo de goyo. Qué fer en Cagayán? Pos fuera d'a espelunga de Callao, que ta un friki de l'arqueolochía ye emocionant, poca cosa especial que no se pueda fer en atros puestos d'una traza más sencilla. Pero lo que de verdat mereixeba yera pillar o bus, a furgoneta u o tricycle, pillar-se a finestra y quedar-se horas y horas mirando-se os paisaches embabiecau. Montanyas, planas chigants, agricultura de roz y de cabo quan panizo, ríos granizos, chents treballando-ie, ninos chugardiando, adornos navidenyos repolius feitos con redomas de plastico recicladas y os carabaos más grants y polius que mai he visto, con un cornamen chigant. Garra occidental y muitas miradas curiosas ent'un forano barrenau que le da por cacegar-se por ixos puestos, sin saber an dormirá ixa nueit y concienciau a minchar roz, uego y poco más!
 

No hay comentarios.: