23.2.20

Post 400 d'Estricalla: reflexions suicidas


Estricalla plega a o suyo post 400. Prencipié iste blog un diya de veranos de 2006 en rematar o curso de Primer Ran que facié en l'Asoziazión Cultural Nogará-Religada con un d'os millors mayestros que he teniu, Dabi Lahiguera. Estió un prochecto ta continar emplegando y amillorando o mío aragonés, y que dimpués fació honra como complemento a o curso de segundo que facié con Fernando Sánchez. En primeras, naixió como un blog de noticias a o que le fue ficando opinions. Una ferramienta ta pulir o mío aragonés de vegada que ufrir recursos escritos en una luenga que en tiene pocos y alavez encara en teneba menos. Yeran tiempos de muita ilusión en o movimiento de l'aragonés y diría que en cheneral en os movimientos socials zaragozanos. 

Lo pillé con ganas y asinas enduré dica 2009, quan lo dixé mientras quasi quatre anyadas. Perén lo teneba en ment y en 2013 lo torné a pillar, pero nomás mientras una anyada. Y ye que ta par d'alavez yera ficau en a mía tesi doctoral y yera adedicando más tiempo a o prochecto chirmán profesional y academico que parcialment tamién foi en aragonés:  http://estricalla.hypotheses.org. Rematada la tesi y decidindo hopar de Zaragoza, d'Aragón y d'Espanya, alavez sí que yera o momento perfecto ta tornar con Estricalla, an que mientras as zagueras tres anyadas he refleixau as mías experiencias de viaches y pensamientos, plegando a ista dentrada 400.

Asinas, d'una traza natural si fa u no fa, Estricalla s'ha convertiu en o mío diario personal, un espacio web que a suya función no ye aconseguir lectors u visitas, sino refleixar as mías memorias, os míos pensamientos y, a la finitiva, a mía evolución vital. Un diario, ni más ni menos. Un diario do bella cosa no la escribo esplicitament en estar privada, obviament, pero que encara asinas i fico entre linias. Y quan releigo as dentradas y veigo istos contenius amagaus, ascape m'alcuerdo d'ixos secretos que teneba en ment, que aspero dengún no sepa descifrar. Y si por casualidat belún ye masiau agudo y puet, pos feremos la d'aquell: tamién fa parti d'o chuego.

De cabo quan me da por mirar-me dentradas pasadas y muitas vegadas me se sale a risalleta d'o que escribiba u feba. Muitas cosas no las tornaría a fer igual agora mesmo y beluna mesmo ye ridicla, encara que ixas mesmas decisions son las que m'han levau enta iste momento present, o millor momento d'a mía vida. Asinas que no me puedo arrepetir de cosa.

Estricalla ye un diario personal que he decidiu escribir en aragonés. En zagueras he teniu bella dubda sobre si cambiar de luenga enta l'anglés, pero a inercia, a trachectoria y o respeto a o que he feito con rasmia y delera mientras muitas anyadas me lo viedan. Fa tiempos que me dixé de considerar luitador y activista de l'aragonés. Pero sí que vivo en aragonés quan puedo. Con bell amigo charro en aragonés por videogritada u en whatsapp, emplego l'aragonés en bells mensaches en retes socials, en bell correu electronico, y más que más, en iste blog. Y prou que por intreses intelectuals, no dixo d'estudiar-lo y rechirar en investigacions. Pero no luito por l'aragonés.

Y aproveitaré ista dentrada 400 ta explicar os motivos por os que decidié dixar de luitar por l'aragonés: he dixau de creyer en o voluntariau, a luita d'as luengas no ye prioritaria y l'ambient en o mundo de l'aragonés ye dolent.

Primer de tot, he dixau de creyer en o voluntariau. Me pareix una d'as mayors enganyufas d'o sistema productivo. Tot treballo cal remunerar-lo, cal pagar-lo. Dimpués que cadagún faiga o que quiera con os rendimientos d'o suyo treballo. Pero o treballo sin recompensa material ye una puerta ubierta a la explotación. De feito, ni sisquiera habría de decir-se voluntariau, sino treballo voluntario, que muitas vegadas mesmo ixublidamos a suya dimensión laboral. D'atra man, o propio treballo voluntario creba y elimina treballo profesional, de chent que s'ha preparau mientras muito tiempo ta fer ixe treballo y que por un regular lo fa muito millor. No ye a mía intención prencipiar un manifiesto contra o voluntariau, pero nomás diré que os bombers forestals saben muito bien d'o que fablo. Con isto no quiero criticar a faina d'os voluntarios. Yo mesmo en soi estau muitas anyadas y encara que no lo tornaría a fer, no m'arrepiento ta cosa. Tienen tot o mío respeto y en bell caso, tamién a mía admiración.

Segundo, a luita por as luengas minoritarias no ye prioritaria. Vivindo en Manila he de veyer totz os diyas situacions duras de desigualdat y pobreza. Si creyese en o voluntariau y querese fer-ne, eslechiría ista luita muito antis que a de l'aragonés. En Zaragoza y Aragón istas situacions no son tan comuns ni tan extremas, y talment ixo faiga que pensemos en atras custions, pero aquí a cosa cambia. Quan foi turismo por Filipinas, siempre me trobo con occidentals muito preocupaus por a ecolochía y custions meyoambientals, pensando-se que son salvando o mundo por decir-le a un nino que no pille una estrela de mar u mesmo pillando una cría arguellada de gato d'a carrera, alimentando-la y levando-la t'o veterinario más cercano (que gosa d'estar prou luent y caro). Hemos de tener una prioridatz y razonar-las, y no veigo as luengas minoritarias (ni salvar a las estrelas de mar) as prioridatz más importants.

Tercero, l'ambient en o mundo de l'aragonés ye dolent. En cheneral, en as sociedatz occidentals veigo muito ego por parti de totz y muitas pocas ganas de satisfer o ego d'os demás. Ye más, se considera negativo socialment tener ego. Quan marcho por Asia una d'as primeras cosas que me chocó ye a cantidat de celebracions familiars, laborals y locals:  uno siempre ye protagonista de beluna de ellas (por motivos varios) y tamién bi acude a la resta celebrando y felicitando a atras personas. Perén bi ha ego, pos ye natural en a supervivencia humana, pero no se calla, totz se felicitan y se celebran y reconoixen os logros d'a resta d'una traza humilde y honesta, igual que te los reconoixen a tu. En Occident tener ego ye mal visto, pero totz queremos estar afalagaus y reconoixius de vez que cuesta reconoixer os logros d'a resta. Os resultaus: chobinismo y invidias. Y en o caso de l'aragonés, tot isto rebute.

A tot isto cal adhibir que naixié d'o puesto entibocau. Zaragoza y a suya sociedat no son buenas t'a chent como yo. Y matizo que astí tiengo os millors amigos y a millor familia que se puet tener y que me lo paso de bitibomba quan i voi de veranos, pero nunca no he cuallau y no ye un secreto t'os que me conoixen. En he hopau y en pocas semanas m'he trobau muito más a gusto en a que dicen que ye a ciudat con pior calidat de vida d'o mundo que en Zaragoza en más de 20 anyos. Y quan paso más de quatro semanas astí ya lo noto. Antiparti d'ambients dolents, Zaragoza no ye un buen puesto ta qui tienga inquietutz y ambicions, ganas d'experimentar, prebar y fer cosas nuevas. Charrando-lo con prous zaragozanos que agora son vivindo en atros puestos, veigo que o pensamiento no ye nomás de yo. 

Pero si he d'eslechir en qué luenga escribir iste diario, por respeto a la trachectoria y por dar recursos a una luenga minoritaria sin que ixo siga un treballo extra, ixa ye y será l'aragonés. Y ye que siga do siga, viviré en aragonés en a mida d'as mías radidas posibilidatz encara que no luite por ell. Y, dentro d'os míos intreses intelectuals, no dixaré d'estudiar-lo y investigar-lo.

No hay comentarios.: