7.3.21

Enta Rio (vi): Favelas


Ahiere estié por primera vegada en una favela, concretament en a de Rocinha. Ya le he pillau o pulso a la ciudat, no tiengo o miedo inicial, y aproveitando contactos, a la fin me metioron en comunicación con Leão, un mesache brasilenyo que leva 15 anyadas treballando astí, pos de primeras no me'n iba a adentrar-ie solenco. Quedemos en a gara de metro de São Conrado, y malas salir me trobé un mercau de carrera an que trunfaban os perrecallos y os trastes electronicos, con improvisau teito de lonas, que me fació alcoranza a mercaus como os de Paco u Pritil en Manila, tot presidiu de fundo por o vallón a rebutir de casichons. Leão y servidor nos trobemos ascape, y en pocos minutos yéranos puyando a la tuca d'o vallón en mototaxi.

Ixas primeras carreras costerudas, con superpuestos cables de luz furtada, gallos patiando a lo suyo antuello, botichonas de trastes u perrecallos, peluquerías, letrers artesanals horteras pero treballaus y chilons, garaches enronaus reconvertius en cambras de billar, chent aforro zorrupando biera, y mosica de base marcada salindo a tot estrús de casas y locals, me transportoron a la mía Manila. Ixos primers segundos ya me dixoron claro que por ixos puestos tornaré, prou que sí. Ixos primers segundos talment sigan estaus os que más m'han empliu en un anyo.

Primera vegada en un anyo tamién que pillo una mototaxi, con un conductor tant choven como barrenau, que a tot estrús pasó varias vegadas a centimetros d'autos y motos que veniban baixando. Pero lo yera disfrutando como un zagalichón: si nos fostiábanos, rai. Y alto de tot, contemplando a favela y os bicos ricos de Leblón y Gavia, Leão pretó a explicar-me cosas d'a favela baixo a ulor d'un porro que se yera fumando un d'os mototaxistas. Una esferencia de libel economico de 100 vegadas u más en nomás 100 metros, y unas leis propias en ixe territorio, an que o gubierno y as institucions poco tienen que decir, pero que no por ixo dixa de tener o suyo orden y os suyos regles asentaus por os mainates d'o narcotrafico. Un sistema baixo o que viven arredol de 1.5 millons de personas d'as 6 que'n fan Rio.

D'astí marchemos t'un terrau dende do se veyeba toda a favela, y que o suyo aimo yera transformando en un puestet ta turistas, con un chicot restaurant y una botiga de beliquetz, con un teito tintau con banderas de muitos países, un mural y un rollet alternativo. Encara yera en obras, pero me trobé con unatra colla de chilenos chusto quan en salíbanos. Curiosa chentrificación d'a favela, an que se troban botiguetas d'artesanía en os principals lenaus. Dende astí alto, Leão m'explicó que toda a favela yera controlada por o narcotrafico, pero que esferents cartels s'heban enfrontinau con armas por o suyo control, y que o nucleo duro d'istos mainates gosa d'estar en bellas costeras concretas. Como curiosidat, as construccions no han de superar os cinco pisos por os posibles lurtes -comuns antismás, agora ya no pas-, y todas as favelas tienen en o suyo teito grans pozals azulos an que alzan augua, un augua que ye proporcionada de valdes por o gubierno. No bi ha sistema de chestión d'auguas residuals. A luz y o internet se gosan de furtar.

Continemos baixando por callizos de tasament más d'un metro d'amplaria -de cabo quan mesmo menos- mientras Leão me deciba que o principal problema de salut yera a tuberculosis, más que no dengue, zika u malaria, que os tractamientos basicos yeran cubiertos, y que podeba fer fotos en quasi totz os puestos, siempre que no en fese ta l'interior d'as casas u apuntase directament a la chent. Yo, que tiengo apegada a tradición retratista filipina, lo agradeixié asabelo. Con tot y con ixo, en una cantonada qualsiquiera en facié una a un mural y chusto astí no sé qui viviría, pero no habría d'haber-la feito. A la fin no pasó cosa. Ixos callizos me facioron alcordanza a os de l'interior de Parola, en Manila. Y sincerament, tot y que soi muito atreviu, no m'i hese ficau solenco, lo menos no con a tranquilidat que lo feba en Filipinas.

Mientras caminábamos y me miraba cada cantón y detalle -confieso que me faltaban uellos-, veyeba cómo as casas yeran de millor calidat que no as que se troban en os barangays urbanos filipinos, tanto en o suyo exterior como en o suyo interior. Tamién os pres resultaban curiosos: o loguero medio en una favela ye de 100 euros mensuals, os salarios gosan d'estar dentre 200 y 400 euros, y por familia, dentran bells 800 euros u más mensuals. Cifras muito más alteras que no as de Filipinas, igual que o libel de vida: diría que una favela ye como un bico medio filipino, no pas pobre. Politicament, tanto con Leão como con atras personas con as que charré, percibí critica a os rechimens previos de cucha de Lula y Dilma, que vendioron muitas promesas sin cumplir-se mientras a corrupción no dispareixeba, y se percibe intrés y entusiasmo en Bolsonaro, que os suyos primers anyos se tienen como positivos mesmo con o covid por meyo.

Continemos baixando y en un local bi heba muitas garcholas con gallinas. Se sacrificarían, sí, pero no ta minchar, sino como rito de relichions afrobrasilenyas que bellas personas por astí practican: a sangre de l'animal alimentaría esferents deidatz que satisfaría deseyos humanos (amor, sexo, diners, salut, poder, etc.). Con permís, pasemos a l'interior d'o local, con trastes y estatuas d'istas relichions sincreticas, con una chitana, a cuca, un negro, etc. A la fin, en una mesa ronda, una colla de mullers chovens yeran charraputiando y parando bella cosa. L'ambient me fació alcordanza a Venezuela. Tamién bi heba no pocas ilesias evanchelistas y de testigos de Jehová, y seguntes me deciba Leão, o catolicismo por astí yera en horas baixas.

O diya d'antis, o gubierno de Rio de Janeiro heba aprebau bellas restriccions contra o covid, que incluyiban tancar os bars a las cinco y toque de queda a las once (nota: istas midas no s'han cumpliu y han rectificau en un diya), y le demandé a Leão si en as favelas, do levar mascarilla se feba raro, se cumpliban as normas anticovid. L'hombre pretó a redir: no, as favelas tienen as suyas leis y os suyos mainates, y ni ells ni as chents yeran por a faina de cumplir-las. Intuigo que por cultura y por menesters economicos.

Personalment, me quedo con a ideya, confirmada por Leão, de que as favelas no son puestos peligrosos, u millor dito, que as zonas medias y occidentals en son más. Siempre digo que Manila ye más segura que no Zaragoza, y no descataría rematar decindo o mesmo d'as favelas. Tienen o suyo orden, baixo o batiauguas d'os mainates d'o narcotrafico, son muito más socials y a chent no quiere meter-se en problemas innecesarios: si no buscas problemas, no los trobarás. Atra cosa ye que te i fiques buscando drogas, que t'encarranyes con belún u que ligues con qui no debes. A forma de vida ye muito parellana a la d'as zonas medias u pobres de Manila, de Bangkok, y de todas as zonas pobres en as que soi estau, y isto refirma encara más una ideya que levo esfendendo dende ya fa bells anyos: as esferencias culturals y de formas de vida reposan más que más en esferencias economicas, lo menos muito más que no en custions cheograficas u historicas. 

Me despidié de Leão fendo-nos un frisel de panizo y una biera charrando con a chent en una carrera que yera muito ambientada, an que prencipiaban a meter mosica funk brasileira, de ritmos africolatinos marcaus y entretenida: a chent escomencipiaba una borina que feba farchas de rematar muito tardi. Me quedé con os morros calients: a la fin Leão y servidor hemos quedau ta pasar una nueit de borina astí a semana venient.

No hay comentarios.: