23.10.18

Enta Rio Hondo y Taluksangay: zonas musulmanas y badjaos


Filipinas ye un país diverso, y encara que o catolicismo ye a relichión dominant -y no nomás una relichión sino tamién una forma de vida- atras relichions tamién son presents. Entre ellas, o islamismo, que suposa arredol d'o 10% de toda a población. En Mindanao iste porcentache puya asabelo, y en concreto en Zamboanga City se diz que arredol d'o 35% d'a población ye musulmana mientras que un 60% ye cristiana. Prou que dentro d'os cristianos y d'os musulmans bi ha esferents brencas. Y tanto en Zamboanga como en a resta de Filipinas tamién se tienen minorías d'atras relichions con firme presencia historica, como o taoismo, o budismo y o sikismo, sin ixuplidar a presencia y pervivencia de relichions prehispanicas y premusulmanas. 

Si pasamos a un ambito más etnico, en Zamboanga se tienen badjaos -bayaos u bajaus en castellano-, asinas como atras tribus y pueblos tamién ixamenaus por l'archipielago Sulu, como os Yakan, os Tuasug y os Samal, que bella vegada mesmo arrivan a Malasia y Indonesia. Sobre as esferencias entre istos pueblos y qué población ye más orichinaria d'a ciudat bi ha muito debat, y como no soi experto ni tampoco no ye o mío obchetivo esclareixer-lo, no i dentraré más. Nomás diré que en as cronicas historicas, se les gosaba de decir chenericament moros en estar a más grant parti musulmans, pero tamién bi'n ha que refirman as relichions tradicionals previas u que s'han feito cristianos. D'atra man, mesmo a mayoría musulmana preserva ritos y costumbres d'antismás.

Antiparti de tot isto, prou que cal mencionar o mayoritario mestizache zamboanguenyo, con elementos espanyols y hispanoamericanos, y que o suyo elemento más vistero ye a luenga criolla, o chabacano -a isto adedicaré unatro post, probablement en o mío blog academico. Y prou que sí, en iste puzzle d'etnias, relichions y luengas no cal ixublidar a atros pueblos filipinos que i son y fan comunidatz, como visayas y tagalos. Por un regular, tanto zamboanguenyos como atros filipinos gosan d'estar cristianos, encara que no faltan musulmanes. 

Sobre luengas, antiparti d'o chabacano, se tienen as luengas propias d'as tribus y pueblos d'a rechión -Tuasug, Sinama, Subanon-, l'anglés y o tagalo como luengas nacionals y francas, l'arabe, y atras luengas filipinas como o cebuano por migracions. 

Introducida a esparpallant diversidat d'a rechión -dentro d'unas isolas ya de por sí diversas-, prencipiaré charrando una mica d'os badjaos, uno d'os principals problemas d'o espanyols quan i yeran, y encara uno d'os pueblos más rebeldes de Filipinas. Como dicié en o post anterior, una chicota comunidat ye con as suyas embarcacions visteras y tradicionals -vintas- en o Paseo del Mar de Zamboanga. Son astí mientras o diya, demandando diners de malas trazas a totz -y a yo, en estar l'onico turista forano, pos encara más- y marchando de nueitz en as suyas vintas t'o vico de difueras an que viven -y aproveitando tanimientres ta pedir diners de malas trazas a tot o mundo. Antiparti d'as vintas, tamién son conoixius por os suyos rituals funerarios, o suyo nomadismo maritimo y as suyas ropas antigas se troban en museus de tot o país. Se les ha conoixiu historicament y encara se les conoix como os chitanos d'o mar, y sin animo de cayer en ni alimentar estereotipos racistas, a relación ye de fácil prener. Ista anyada son estaus famosos porque en ells s'ha descubierto una adaptación chenetica ta bucear -a primer vegada en o estar humano- y ye curioso que quan son en o Paseo del Mar a tradición ye que a chent chite monedas a l'augua ta que ells buceyen, las busquen y las pillen.

O sabado de maitins, dimpués de visitar o fuerte d'o Pilar, marché ta Río Hondo y Mariqui, dos vicos con fama de problematicos y pobres, de mayoría musulmana y que se troban difueras d'a ciudat en una zona engaronada de marismas.  Mientras o sitio a Zamboanga en septiembre de 2013 por parti d'o Frent Moro de Liberación Nacional istos vicos sufrioron asabelo, pos estioron a base d'operacions d'o frent moro, os principals puestos enrestius por as fuerzas armadas filipinas y población local estió emplegada d'escudos humanos. S'espaldoron muitas casas en un vico ya de por sí pobre.

Dimpués de pasar o control militar con edificos an que os alambres d'espino feban prexinar o que heba pasau astí, i dentré con una mica de respeto, pero me trobé una chent amistosa, a la que no pareixeba fer-le goyo que fese fotos y grabase, pero que malas que amagaba o mobil me charraba y s'ufriba a amostrar-me o puesto de buen implaz. En concreto, un sinyor viello me charró d'o mal que heba feito a baralla de 2013, ideya que me repetiban tamién en atros puestos d'a ciudat, pos muita chent heba emigrau, s'heban perdiu muitos treballos y o turismo heba dispareixiu de tot. De feito, de cabo quan mesmo me sentiba una asperanza ta ells y m'animaban a que charrase bien d'a ciudat y a que trayese a os míos amigos, encara que de vegada me deciban que parase cuenta y me demandaban si no me feba miedo ir solenco por ixos puestos.

As casas yeran puyadas con pilars de fusta -u as más modernas con cimientos d'hormigón- sobre a marisma, y muitas se veyeban nuevas y relativament buenas -a lo menos, millor que no as d'atras zonas pobres ixamenadas por tot o estau. Os camins-puents que dibuixaban carreras y callizos en altaria yeran relativament buenos y aparentement nuevos, y me los arrecorrié mientras me se cruzaba bella gallina, bella craba y bell nino sorprendiu y sonredindo -uno d'ells con a chambreta cuatribarrada d'o Barcelona de fa bellas anyadas. De cabo quan, bell solar con bella casa esboldregada y tamién bellas obras fendo nuevas casas y edificios publicos, como un poliesportivo. Chocaba porque asperaba trobar-me atra cosa, más pobre -encara que pobre en yera. Dimpués m'enteré que bi ha un fondo economico publico ta reviscolar toda ixa area. Y ye chusto, no nomás porque se minchoron tot o problema, sino tamién como compensación a la estigmatización que a comunidat musulmana, a más perchudicada por tot iste problema, vive en Filipinas.

Dimpués de fer una gambada mientras bellas dos horetas por o puesto en salié, no sin bell problema en o control militar pos no sabeban guaire bien quálas yeran as mías intencions astí. Y a l'atrol diya pillé un jeepney en o centro de ciudat ta marchar t'o lugar de Taluksangay, an que se troba a mezquita más antiga d'a redolada y una d'as más antigas de Filipinas, feita en 1885. Ya nomás puyar-me en ixe jeepney estió una experiencia, pos mientras meya horeta a chent no dixaba de mirar-me fito-fito, sensanción que ya heba teniu mientras tot o cabo de semana, pero astí encara muito más descarau. Yo con o móbil fendo que no m'enteraba de cosa, pero acollonau yera un rato y a punto de baixar-me y dixar-lo. A la fin, l'aduyant d'o conductor y una sinyora me prencipioron a charrar y de buen implaz me demandoron qué feba astí. Les comenté que yera de turismo, intresau por a redolada en cheneral, muito por o chabacano y que me fería goyo de veyer a mezquita. Ascape estioron muito amables con yo, me charroron en chabacano y me dicioron do baixar-me. Tamién m'animoron a que veyese tot o lugar y me comentoron que no tendría garra problema en ixe puesto -se conoixeban totz- pero que parase cuenta en cheneral, que no ye bien ir t'ixos puestos estando forano y sin dengún conoixiu.

En baixar-me facié bella foteta a la mezquita por difueras, que pareixeba trancada. Y en o chardinet d'arredol un hombre viello, escaixalau, encargau d'a mezquita y muito maho s'ufrió a fer-me una visita por o templo, dixando-me entrar en todas as partis, mesmo en o suyo fosal, y fer fotos por tot arreu. Yera una mezquita muito gran, toda blanca con espacios diafanos, un poliu minbar, y por difueras dos minaretes y una cupula, todas ellas royas. Y en ixas que venió unatro hombre con una chambreta d'Archentina, sobrino d'o mainate d'a mezquita y m'en explicó una mica más, remarcando que yera una d'as mezquitas más antigas de toda Filipinas y, o más sorprendent de tot, debant d'o suyo fillet me dio as gracias por "atrever-me a visitar o puesto".

Vista a mezquita, me facié una gambada por o lugar, baixo a mirada de tot o mundo. Curiosament, tamién yera un lugar puyau en una marisma. En a parti d'o puerto, polidas vistas y ninos chugando -bueno, ninos bi'n heba por totz os costaus, como de costumbre. Tamién teneban una escuela polida con totz os cartels y murals en chabacano -encara que no ye a luenga propia d'a comunidat- y as ninas iban con ropas musulmanas verdes. Podié veyer a traviés d'a finestra d'a escuela a una mayestra con una bara y charrando firme. En as carreras, os tipicos guariches Sari-Sari an que venden una mica de tot o que ye menester en o diya a diya. En a replaceta d'o lugar, asabelo de ninos chugando y chent en comunidat. Tamién heban ficau flors polidas en esferents puestos y se veyeba a chent ficada en l'augua pescando con rete: o lugar humilde teneba un encanto. A l'hombre d'a mezquita l'heba dixau una mereixida propina y a bells ninos en o puerto tamién -qué menos con os nulos turistas que recibe ista humilde chent!-, pero dimpués en a plaza, a resta de ninos, en saber que'n heba dixau, pretoron a demandar-me en una situación incomoda que d'atra man se puet dar en qualsiquier puesto. En ixas que l'hombre d'a chambreta d'Archentina paró cuenta y ascape les carranyó, de vegada que me tornaba a dar as gracias por visitar o puesto y m'animaba a charrar bien d'ells.

Vista a mezquita y o lugar, torné ta Zamboanga curiosament en o mesmo jeepney que me levó. Agora ya no me se miraban tanto y a cosa yera más comoda. O mesache, encara que una mica serioso, yera muito amable y lo ascuité charrar en chabacano con yo y con muitos pasachers -atras vegadas charraba en a suya luenga tribal que no sé quála de todas en sería. En ixas, un chicot carranyo -amable- con una pasachera que se'n queixaba d'a puyada d'o pre d'o pasahe.

En resumen, istas dos experiencias estioron muito positivas y productivas. A población musulmana estigmatizada ye a que más sufre o conflicto en o sur de Filipinas y prou que no lo mereix. En primeras tot o mundo en a ciudat, y ells encara más, te se miran fito fito como turista en un mezclallo de desconfitanza, sorpresa, asperanza y mesmo preocupación por tu. Tampoco no son tan amigos d'as camaras como en a resta d'o país, lo menos en primeras quan no te conoixen, pero, dentro d'o suyo sufrimiento y d'una seriedat que se fa rara en o país -de no estar que vaigas ta bellas zonas d'a montanya d'o norte d'o Luzón- son muito amables, nobles y os suyos puestos tienen encanto. Con as correspondients precaucions -como en totz os puestos- y contradecindo as recomendacions de l'Ambaixada d'Espanya en Filipinas, sin estar o millor puesto de Filipinas, recomiendo a visita

No hay comentarios.: