2.10.23

Manila ye cambiando (i)


Más de tres anyos dende que salié de Manila, en o pior d’a pandemia, y siempre ye estada en as mías remeranzas y os míos suenyos, más agún dimpués d’a traumatica experiencia vietnamita. Y encara que ya levo tres meses en Bantayan, Manila y a resta de Filipinas son dos mundos de raso diferents. Prou que he preso a capital con muitas ganas, u millor dito, la hemos presa, pos Phuong i ye venida un mes dende Hanói ta conoixer Manila y Filipinas. Soi escribindo iste post baldau un lunes dimpués d’arrecorrer Manila de cabo a rabo mientras o cabo de semana, pero aspero que o charrar dende o corazón empatane as carencias d’a cansera.

O sabado que i plegué ya noté cambios: as terminals d’os aeropuertos, renovadas, ya no pareixeban garas d’autobús, como antismás. O trafico en Manila yera muito millor, encara que o taxista me remeró que o sabado yera día de poco trafico, pero mesmo asinas veyé menos mendigos que de costumbre. En tot o momento o trato ye estau profesional, garra retraso ni en o vuelo, ni en prener a valisa, ni en a entrada en l’aloix, y tardé quatre días en ascuitar a famosiza mazada d’antismás: “not available pooo”.

O martes i plegó Phuong, y dende alavez hemos aproveitau as tardis t’arrecorrer as arias ricas d’a ciudat, pos de maitíns y de tardis teletreballamos. As cosas son cambiando, como he dito: trafico una mica millor chestionau, menos mendigos y menos basuera, menos pobreza. Con tot y con ixo, en marchar t’a zona más rica de Manila, BGC, o trafico ha empiorau muito; o famoso Venice Mall, que recreya una canal veneciana, ye de capa caita, con muitos locals lasos y poca chent, mientras que l’Okada, en o suyo día un d’os casinos más grans d’o mundo, heba retirau restaurants luixosos ta ficar-ie Jollibee y atras franquicias de comida rapeda, por no decir que o espectaclo d’a suya fuent s’heba reduciu a nomás quatre minutos por hora, y agora sin de fuego.

Sí, Manila contina estando Manila, pero tot pareixe una mica más compensau y desenrrollau. Mesmo bi ha contenedors de reciclache anque antis no bi’n heba, y en ixas tardis d’a primera semana nomás veyemos una rata. Raro, raro. Con respetut y cerol, asperé a o cabo de semana, dos días libres t’arrecorrer l’atra cara de Manila, a d’a mayoría, chent que tasament plega a fin de mes vivindo en a humildat en bells casos, en miseria en atros. Arias que os turistas no visitan.

Asinas, o sabado prencipiemos a ruta por o mío barangay de Vito Cruz an que viviba (yo viviba en un edificio con todas as comodidaz) y veyé desenrollo en a favela. Heban ficau ceras en toz os callizos, heban apanyau as casas y guariches más humildes, y, o más notorio, heban acotraciau os cables d’a luz, ficando-ie ordenaus contadors an que antis no se trobaba que telas d’araina de cables y más cables que mesmo feba uembra os días ensolaus. Nos trobemos con un velatorio con o muerto en metat d’a carrera, como de costumbre, y charremos con a muller, sobrina d’o difunto. Nos dició que yeran relocando a toda la chent d’ixa favela en un puesto d’o norte, luent d’o centro d’a ciudat, pero que o numero de casas que heban construito yera radiu, por o que o proceso yera lento. Lento pero inevitable. Veyemos muitos menos ninos y quasi garra gallo, mixín ni can, quan antis yeran a nota común.

Sí, continaba estando Manila, pero yera tot muito raro. En a nuestra segunda parada, en Paco, pasemos por o mercau, puesto do antismás puyaban as auguas resuidals por alto d’os clavillars, y practicament s’achuntaban con os peixes, a carne y as fruitas que se i vendeban. Agora, t’a mía sorpresa, heban construito un nuevo mercau, a más gran parti d’os puestos yera astí dentro y no pas en a carrera, y sin estar hichienico de tot, o edificio yera muito más digno; antimás bi heba muita menos chen, encara que a o canto, o estero de Paco continaba estando a mesma zolle.

D’o mercau de Paco, marchemos ta Paco Park, antigo cementerio espanyol, asabelo d’intresant, que m’encanta d’amostrar, y que rarament apareix en as guidas. Y d’astí, pasemos por o Casino Espanyol de Manila, an que s’achuntan beluns d’os zaguers fablants d’espanyol filipino, y bi chentemos una tortilleta, croquetas y salada. O casino y o fosal de Paco no heban cambiau.

Una mica descansaus, continemos o nuestro camín por o concello, que a suya replaceta yera recient restaurada y muito más digna; por o monumento a o Katipunan, y d’astí marchemos ta Intramuros, ta trobar-me atra d’as grans sospresas d’a chornada: o paso sozterranio yera restaurau, pareixeba una entrada nueva de metro y heban recient pintau un mural repoliu que amostraba a historia de Filipinas, dende a influencia d’o sultanato de Brunéi dica la pandemia. Os antigos guariches-botigas, mendigos y ratas heban dispareixiu, encara que una vegada dentro d’Intramuros, pocos cambios se’n percibiban. Diría que nomás renovadas sinyalizacions y explicacions d’os monumentos. Visitemos a Ilesia de San Agustín, an que Phuong sintió que estase en Espanya; a Casa Manila, inspirada en as casas colonials, y o Fuerte de Santiago, an que aproveité ta introducir-le a Rizal y o suyo asasinato.

Y ta rematar o día, atra d’as grans sorpresas. Marchemos t’o parque de Luneta u Rizal, puesto d’execucions mientras o periodo colonial, an que chacen os repuis de José Rizal y tamién an que lo asasinoron os espanyols. Y si antis yera un parque vivo, con muita pobreza pero an que s’achuntaban todas as clases socials arredol d’a suya fuent con espectaclos de colors y mosicas, agora yera tot modorro, a mosica yera muito más baixa, o movimiento de l’augua d’a fuent radiu, y si no por bellas cincuanta personas en total, beluns correndo, atros parelletas de conyos (en tagalog, pixautos) posaus en bancos, quasi tenébanos o parque nomás ta nusatros en un ambient que pareixeba a zona rica de BGC. Heban, literalment, escobau toda a pobreza, y mesmo ta dentrar y salir en o granizo parque heban encletau o recinto, deixando-ie unas pocas puertas ta l’acceso, perén cusiradas.

Sí, pareix que Manila ye cambiando, se’n ye desenrrollando, u talment no siga que un lavau de cara… (continará)

No hay comentarios.: